ĐÔNG LA
CÁNH ĐỒNG QUÊ
(thơ)
Hôm nay tính viết bài về Nguyễn Trọng Tạo nhưng lại chưa vì là Rằm tháng giêng, một ngày linh thiêng mà dân VN cũng như châu Á thường tổ chức các lễ hội vui mừng. Hội nhà Văn Việt Nam còn ra quyết định là Ngày thơ Việt Nam để tôn vinh thành tựu thơ VN. Tiếc là trong thực tế, theo thời gian chuẩn mực của thơ ca đã dần bị cái Hội Nhà Văn làm thoái hoá, và đến thời lãnh đạo là Nguyễn Quang Thiều hôm nay thì các tiêu chí chân, thiện, mỹ đã bị lộn ngược hoàn toàn, để những thứ thơ bẩn thỉu, độc hại lên ngôi.
Hôm nay, để dạy cho đám Nguyễn Quang Thiều, Inrasara, Nguyễn Hữu Hồng Minh, v.v… biết thế nào là thơ hay, thế nào là đổi mới thơ, tôi sẽ đăng lại bài thơ dài có nhắc đến “trăng 16” là “Cánh đồng quê” trong chùm thơ cả chục bài mà tôi đã làm để dự cuộc thi Chào đón Giao thừa Thiên niên kỷ của Báo Văn nghệ thuộc HNVVN. Tôi đã làm đủ kiểu ngắn dài, thể hiện tâm tư về đủ các vấn đề to nhỏ, từ cá nhân, quê hương, đất nước, và đến cả nhân loại!
Sau khi chúng được đăng, Nhà thơ Lê Huy Mậu, tác giả lời ca khúc “Khúc hát sông quê” của Nguyễn Trọng Tạo, đã làm một bài “họa” lại bài “Cánh đồng quê”. Còn lão Nhà thơ Hải Như, tác giả lời ca khúc bất hủ Thành phố hoa phượng đỏ, đã đi hỏi số điện thoại của tôi, gọi: “Đông La biết tôi là ai không? Tôi từng giới thiệu Vũ Tú Nam (từng giữ chức Tổng Thư ký, như Chủ tịch Hội Nhà văn bây giờ) vào Hội đấy. Nếu tôi có quyền sẽ cho chùm thơ của Đông La giải nhất. Thơ Đông La hiện đại nhưng đã đạt đến sự giản dị, không như thơ Nguyễn Quang Thiều hiện đại, nhưng rối rắm, bắt chước nước ngoài”. Nhưng cuối cùng tôi không được giải gì cả. Như nhiều cuộc thi và xét giải thưởng văn chương, những giám khảo trình độ thẩm văn chương có hạn, kể cả có sự móc ngoặc, không công tâm, nên có nhiều kết quả không xứng đáng, tôi đã đôi lần phê phán, và dư luận cũng phản đối. Ban Lãnh đạo Hội Nhà Văn VN có lần còn phải viết kiểm điểm! Còn với Nguyễn Trọng Tạo thì hơi buồn cười, muốn đả kích tôi nhưng lại thành tuyên truyền cho tôi, đã trích đoạn tôi viết liên quan đến Hải Như trên và nhiều đoạn khác trong blog của tôi, vì tất cả đều là sự thật. Nhưng thôi hôm nay là ngày vui, tôi không muốn nặng lời, để bữa khác.
Xin giới thiệi bài thơ tôi làm 12-1998, nghĩa là đã hơn 21 năm trôi qua!
15-2-2022
ĐÔNG LA
CÁNH ĐỒNG QUÊ
Dường như không phải ở nơi Tạo Hóa đặt ngày tạo Thiên lập Địa
Mà ở tận cùng sâu thẳm của ký ức
Nơi mây bông đêm đêm vẫn lót đệm ta nằm
Những hạt mưa mát lành vẫn tắm gội tuổi thơ ta trong những giấc mơ sâu
Nơi có đêm trăng mười sáu ta đã bất chợt được chiêm ngưỡng một vầng trăng khác cũng tròn mười sáu
Em tắm sông hay là em tắm trăng?
Những giọt trăng lung linh đậu trên mịn màng da thịt
Đêm mỏng manh không che được nữa rồi
Em chưa biết hay quên mình đã là mười sáu?
Để ta sững sờ sau bụi cây thưa
Để ta một đời tơ tưởng mộng mơ
Ôi cánh đồng quê!
***
Ta nhớ xiết bao con đường ghồ ghề sau làng gồng lưng cõng những dấu chân nhọc nhằn cấy cày khuya sớm
Những số phận dầu dãi trong nắng lửa mùa hạ, trong gió bấc mùa đông
Người thì nhẹ mà nỗi lo thì quá nặng
Đất như bị lột da vẫn không kịp cho những vụ chiêm mùa
Những vụ mùa xếp hàng chờ nhau đến lượt
Không ủ ấm được bao cuộc đời bao số phận mong manh
Khi những đám mây như bị phơi khô trong mùa hạn hán
Mặt đất cũng bị nghiêng cho mùa nước lụt tràn đê...
***
Ôi quê hương!
Đã bao thế hệ sinh ra như chỉ để bất hạnh
Cả cuộc đời ông lang bạt kỳ hồ vẫn không ra khỏi những cuộc chiến triền miên
Cuộc đời cha cũng nằm gọn trong dai dẳng nỗi nghèo đói
Tuổi thơ con lăn lóc trong lam lũ nhọc nhằn
Những con chữ cũng bị đói lây trong giờ lên lớp
Ngón chân tím bầm suốt mấy mùa đông
Ôi, nếu cuộc đời có số phận thì số phận của mỗi người chính là số phận của đất nước
Dường như ta đã trải qua cả mấy cuộc đời
Đã từ bỏ được điều lặp lại nghiệt ngã
Đôi chân lấm bùn rong ruổi khắp đó đây
Những cung điện nguy nga, đền đài hùng vĩ
Những hành lang dát vàng, căn phòng dát vàng...
Nhưng sao vẫn cháy lòng đêm đêm nỗi nhớ
Nỗi nhớ về một vùng đất rách nát và ẩm mốc
Cánh đồng quê!
***
Sao là cánh? Sao là đồng? Sao lại Chùa Mô, Đằng Miều, Con Cóc?
Những cái tên lạ lùng đã khắc dấu hồn ta
Nhớ vệt bùn hôm nao em làm ta lấm áo
Em đã đền nụ cười sáng cả chiều quê
Bộ ngực trinh nguyên đã rung lên dưới lớp áo mờ...
Ôi quê hương!
Ta yêu người xiết bao vẫn phải rời bỏ quê hương
Ta không thể mang theo con đường, dòng sông, gốc đa da trâu mài nhẵn thín
Ta cũng không thể mang theo đêm trăng âm vang tiếng cá quẫy
Nhưng ta vẫn tìm được cho riêng mình một cánh đồng quê
Ta đặt cánh đồng trong mơ, trong sách vở, trong suy tư
Giống như mẹ năm nao con trồng cây lúa
Nhưng con không bón phân gio mà bón những mảnh tri thức
Chúng không lớn lên trong nắng mưa mà lớn lên trong ý nghĩ của con
Những cây trái không trổ bông chỉ những suy nghĩ trổ bông
Đã kết tụ và theo về khắp chốn
Trên những nhịp cầu mênh mông chữ nghĩa
Từ một cánh đồng con đã đến được mọi cánh đồng
Có nơi đâu kỳ lạ như những cánh đồng Việt Nam
Tưởng như nước không phải là nước mà mồ hôi bao đời đọng lại
Đất không phải là đất mà thịt xương bao đời tạo thành
Mỗi ngọn cỏ gốc cây cũng rưng rưng huyền thoại
Nơi có những bà mẹ nghèo nàn nón lá áo tơi
Những bà mẹ tảo tần không một chữ cắn đôi
Lại sinh ra bác học, kỹ sư, nhà thơ, nghệ sĩ
Vóc hình mỏi mòn lại sinh những anh hùng tướng lĩnh
Bao trẻ trâu bết bùn đã đến bục vinh quang!
***
Ôi những bà mẹ anh hùng sớm tối lúa khoai!
Nhưng hạt giống của mẹ không chỉ mọc lúa khoai mà nảy lên cả tùng, cả bách
Những tuổi tên đã làm rạng danh đất nước
Đất nước của những cánh đồng quê!
Tp.HCM 12-1998
(Báo Văn nghệ số 4, 23-1-1999)
