ĐÔNG LA
VỀ VỤ “NHÀ KHOA HỌC” ĐOÀN HƯƠNG BÊNH VỰC “CÔNG TRÌNH ĐỔI MỚI CHỮ VIẾT” CỦA ÔNG BÙI HIỀN
Có nhiều bạn bức xúc sao những bài viết của tôi chỉ ra những sai phạm đúng thế, hay thế mà “Trên” không giải quyết? Đơn giản là vì “xã hội luôn có những chuyện như thế”. Nếu tất cả mọi chuyện đều công minh, nghiêm minh, sự phạm pháp bị ngăn chặn hết thì làm sao có chuyện quan chức đang cả dây dắt díu nhau đi tù!
Hiện tại, cũng có chuyện liên quan đến ngôn ngữ, Bộ Giáo dục và Đào tạo mới đưa ra chuyện “Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội” chuyển lên thành “Đại học Bách Khoa Hà Nội”, nghĩa là chuyển “trường đại học” lên “đại học”!
Trong Tiếng Việt, “trường” là từ chỉ nơi chốn giáo dục, còn “đại học” là tính từ chỉ cấp độ giáo dục, nên dùng khái niệm “trường đại học” lên “đại học” cho một sự chuyển đổi là sai tiếng Việt; không lẽ lên “đại học” thì không còn là trường sao? Trong Tiếng Việt cũng có cách nói hoán dụ, dùng bộ phận thay cho toàn thể, như nói “tôi đến Bách Khoa” đồng nghĩa với “tôi đến Trường Bách Khoa”, cũng như “tôi đến Hà Nội” đồng nghĩa “Tôi đến Thủ đô Hà Nội” hoặc “con xin bát” đồng nghĩa với “con xin bát cơm”, cho nên nói “đại học” cũng có nghĩa là “trường đại học”. Vì vậy, Bộ Giáo dục tuỳ tiện đặt ra cái khái niệm sai tiếng Việt, chuyển ‘trường đại học” lên “đại học”, kiểu ông Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn trở thành ông Nguyễn Kim Sơn, là một việc buồn cười và cực kỳ phản giáo dục.
Một vụ việc như vậy rất cần sự lên tiếng của các nhà ngôn ngữ, các GS ngữ văn, v.v…, vậy mà họ lại “im lặng đáng sợ”; không biết do họ dốt hay thuộc loại “ngậm miệng ăn tiền”? Ngược với sự “im lặng đáng sợ” này họ lại rất ồn ào quanh những thứ khoa học ba lăng nhăng. Hôm nay tôi sẽ đăng lại bài viết về vụ “nhà khoa học” Đoàn Hương bênh vực ông PGS TS Bùi Hiền cải tiến Chữ Việt nói trên.
13-12-2022
ĐÔNG LA
Vụ ông PGS. TS Hiền đưa ra “công trình khoa học” thay đổi chữ Việt khi bị dư luận phản đối thì “Tiến sĩ khoa học” Đoàn Hương khi được hỏi đã trả lời trên báo Lao động như sau: “Công trình của thầy Bùi Hiền là một công trình có ý nghĩa quan trọng trong ngôn ngữ tiếng Việt … chúng ta phải học cách tiếp nhận, còn muốn đánh giá thì phải có hội đồng khoa học chuyên môn… trước khi phê bình hoặc ném đá nó, nhưng đằng này cứ xông vào ném đá đã. Đây gọi là ném đá hội đồng trên mạng mà chúng ta cần phải chấn chỉnh vì nó thuộc về văn hóa”.
Chưa hết, “nhà khoa học” Đoàn Hương đã rất láo khi mang “cái mới” của “công trình” của “thầy Hiền” so với Galilei để vơ đũa cả nắm, chửi cả dư luận:
“Quan trọng ở đây là gì, là ủng hộ cái mới. Còn xin lỗi, ngày xưa Galileo Galilei cũng bị gọi là điên rồ khi nói trái đất quay vì lúc ấy cả thế giới nghĩ rằng trái đất đứng yên. Người ta còn định đem Galilei lên dàn hỏa thiêu. Khi một ý tưởng mới ra đời, trước hết phải suy ngẫm, nhìn nhận nó bằng con mắt khoa học, đây là một công trình khoa học cho nên phải có ý kiến của các nhà khoa học chứ không phải là đám quần chúng không hiểu gì cứ ào ào vào ném đá…”
Nói vậy mà khi bị dư luận chửi lại, “nhà khoa học” Đoàn Hương đã cho là mình bị “xuyên tạc” làm “ảnh hưởng đến danh dự của tôi”, nguyên văn như thế này:
“Những giờ qua, những lời nói của tôi đã bị một số trang tin giật tit thành: “Không thể để một đám quần chúng không hiểu gì vào ném đá Tiếq Việt, đó là đám chưa văn hóa”. Việc xuyên tạc này đã làm ảnh hưởng đến danh dự của tôi”.
Với ý trên, xem chừng “nhà khoa học” Đoàn Hương đã nhiễm độc chữ Việt của “thầy Hiền” nên không còn hiểu tiếng Việt do chính miệng mình nói ra nữa.
***
Chúng ta phải công nhận với nhau rằng quần chúng đúng là thường dễ bị dẫn đắt, lôi kéo, theo cả hướng tốt hoặc xấu. Vì vậy mà xã hội luôn cần những người có trí cao tâm sáng định hướng dư luận. Khổng Tử cũng từng nói: “Đức của người quân tử như gió, đức của kẻ tiểu nhân như cỏ, gió thổi thì cỏ rạp xuống" (Quân tử chi đức phong, tiểu nhân chi đức thảo, thảo thượng chi phong tất yển - Luận ngữ, XII, 18).
Nhưng vụ đổi mới chữ viết của ông Hiền không phải như vậy. Chữ viết là vấn đề phổ thông ai biết đọc, biết viết cũng hiểu những cái sai quá rõ ràng của ông Bùi Hiền. Những người “ném đá” không chỉ là đám “vô học” mà có cả những người là bậc thầy của bà “Tiến sĩ khoa học” Đoàn Hương. Vậy mà bà lại mang “khoa học” ra không chỉ bênh vực mà còn lớn tiếng khinh miệt mọi người. Vậy có lẽ chúng ta phải xem cái “khoa học” của bà Đoàn Hương là loại khoa học gì?
Nhớ lại chuyện cô Nhã Thuyên (Đỗ Thị Thoan) làm luận văn thạc sĩ ca ngợi thơ của nhóm Mở miệng, một loại thơ mất dạy, tục tĩu và nổi loạn lại được cho 10 điểm, bị dư luận phản đối nên đã bị thu hồi. Giờ đây lại có chuyện ông PGS.TS Bùi Hiền đưa ra “công trình khoa học” thay đổi chữ Việt sao mà giống chuyện luận văn Nhã Thuyên đến thế. Y như Phạm Xuân Nguyên với “Luận văn Nhã Thuyên”, Tiến sĩ khoa học Đoàn Hương cũng cho dư luận vì ngu, vì không phải là các nhà khoa học, nên đã xúm vào ném đá “thầy Bùi Hiền”.
***
Có mấy người hỏi tôi nghĩ gì trước việc ông PGS.TS Bùi Hiền đề xuất cải tiến bảng chữ cái tiếng Việt, có ông là đại tá nhà văn, có người là cô giáo… Riêng cô giáo nhắn tin facebook thế này: “Chú Đông La ơi lí luận chú sắc bén vậy mà chú im hơi lặng tiếng trước cải cách tiếng Việt của ông Bùi Hiền ư, hay chú cũng đồng tình? Đang chờ chú phát pháo đây”.
Và xuất phát từ chuyện có một ông “Gia Ngo” comennt trên facebook của tôi đại ý thế này: “Đông La uyên thâm như thế ko sợ bà TSKH Đoàn Hương xếp chung 1 rọ vào "Đám đông quần chúng ko hiểu biết gì " à?” Chính vì vậy tôi mới biết đến cái chuyện bà Đoàn Hương bênh ông Bùi Hiền. Tôi rất biết Đoàn Hương thuộc diện mồm loa mép giải như bà Nguyễn Thị Minh Thái nên trả lời thế này: “Đến tổ sư của nó tôi còn phang cho thì sao phải sợ nó? Nó nói vậy là láo”. Tôi viết vậy vì đã từng phê phán từ Cao Xuân Huy, người không phải là bậc “thầy” mà là bậc “ông” giáo của Đoàn Hương, đến Nguyên Ngọc, Lê Đạt, Cao Xuân Hạo, Nguyễn Huệ Chi, Dương Thu Hương, v.v… những người mà so với họ thì Đoàn Hương chỉ là đứa con nít mà thôi! Và Đoàn Hương dù mang danh “Tiến sĩ Khoa học” có cho ăn kẹo cũng không thể hiểu hết những điều tôi viết về khoa học. Với tôi thì chính Đoàn Hương thuộc về “đám quần chúng không hiểu gì”!
***
Với tôi chuyện sai trái của ông Bùi Hiền quá rõ ràng. Ông ta cho rằng bất hợp lý khi sử dụng 2, 3 chữ cái để biểu đạt một âm vị phụ âm đứng đầu. Có chuyện như vậy vì các nhà phát minh chữ Việt đã tìm cách sắp đặt để có thể thể hiện hết sự phong phú của tiếng Việt. Nhất là chuyện có những âm giống nhau nhưng nghĩa khác nhau nên họ đã đặt ra các chữ viết khác nhau để thể hiện, như viết cái “cuốc” và tổ “quốc” chẳng hạn. Tôi cũng đã tò mò tự hỏi tại sao đã có “Ng” rồi người ta còn đặt ra “Ngh” làm gì khi đứng trước các nguyên âm e, ê, i, mà phải dùng đến ba chữ ghép lại? Tôi nhận thấy với “ng”, khi đứng trước và sau e, ê, i, sẽ tạo ra những chữ vô nghĩa: “ngeng”, “ngêng”, “nging”, còn với các nguyên âm khác như a, ô, ơ, ư thì không như: “ngang”, “ngông”, “ngượng”, “ngừng”. Vì vậy các nhà phát minh đã dùng “ngh” khi đứng trước e, ê, i, để thể hiện sự khác nhau đó.
Một dẫn chứng như vậy cho thấy thật khó để có thể hiểu hết những điều tinh tế trong chữ Việt, có chăng phải đi hỏi những nhà phát minh ra nó, nhưng cũng không thể vì tất cả họ đều đã mất từ lâu. Với VN, sau cả nửa thiên kỷ mới hình thành được chữ Việt như ngày nay nên nó cũng có tính võ đoán như ngôn ngữ. Vậy mà một cá nhân thật liều lĩnh dám làm thay lịch sử đã tuỳ tiện đổi x = kh; w = th, n’ = nh, v.v… và chỉ vì dốt đã muốn cắt gọt hết những điều tinh tế của chữ Việt.
***
Sự đổi mới của ông Hiền nguy hại nhất là phi lý và phản khoa học. Vì sự thay đổi của ông Hiền đã làm giảm khả năng biểu đạt chính xác, làm giảm khả năng biểu đạt phong phú của chữ Việt vốn có. Như ông ta cho c = ch, tr. Viết thế làm sao phân biệt được chữ cha (gọi cha, mẹ) khác với con cá tra, điều tra, tra tấn, v.v… Cho d=đ: sao phân biệt da (da người) với cây đa; cho k=c, qu: sao phân biệt con cuốc với tổ quốc; v.v… và v.v…
Gần đây báo mạng cũng cho biết có ông GS Ngô Như Bình, giảng viên dạy tiếng Việt tại ĐH Harvard, Mỹ cũng: “đồng ý với những đề xuất của PGS Bùi Hiền”. Có vậy do ông ta còn dốt chữ Việt, như khi trả lời zing.vn:
“Chẳng hạn, cùng một âm vị /k/ được viết ba cách khác nhau là “ký”, “cá” và “quá”. Nếu dùng con chữ để biểu thị phụ âm đầu này thì chúng ta có thể viết “ká” và “kwá” (“ký” vẫn là “ký”). Hay như âm đệm /w/, cùng là một âm đệm nhưng khi được viết là như trong “hoa”, lúc lại được viết là như trong “huệ”. Nếu nhất luật dùng con chữ biểu thị âm đệm /w/ thì sẽ viết “hwa” và “hwệ””.
Nếu theo ông Bình, dùng “k” thay cho “c” và “qu”, khi viết là “kwa”, ông sẽ không thể phân biệt được chữ “cua” (con cua) và chữ “qua” (đi qua). Cũng không thể phân biệt được con “cuốc” với “tổ quốc” khi chỉ viết là “kwốc”. Còn theo ông viết “hoa huệ” là “hwa hwệ” thì đúng là ông đã mất gốc vì đọc “hua” khác “hoa”, không thể dùng chung “w” như ông dùng được.
***
Có thể chữ Việt của mình còn có đôi chỗ chưa chuẩn cũng như bao chữ viết khác, như tiếng Anh nhiều từ nói một đằng viết một nẻo chẳng hạn. Nhưng đến nay có thể khẳng định chữ Việt của dân ta đã tương đối hoàn chỉnh. Tôi đã viết nhiều lĩnh vực, từ những lĩnh vực cao siêu nhất như triết học (Kant, Husserl, Chủ nghĩa duy vật biện chứng, v.v…) đến lĩnh vực khó hiểu nhất là Vật lý lý thuyết (Thuyết Tương đối, Cơ học lượng tử, Lý thuyết Dây, v.v…), tôi đã hoàn toàn thoải mái sử dụng chữ Việt để diễn tả đúng những tri thức phức tạp đó, ai có thể hiểu được thì sẽ hiểu được, còn ông PGS.TS Bùi Hiền tôi chắc chắn ông sẽ không thể hiểu. Nhưng là do đầu óc của ông không thể hiểu những lĩnh vực quá khó đối với ông chứ không phải là do chữ Việt.
Còn chuyện đổi mới chữ viết của ông Hiền hôm nay theo tôi là phản nhân văn, phản thực tế và phản khoa học, nếu thực hiện sẽ gây ra sự thiệt hại to lớn cả về kinh tế và về mọi mặt. Sẽ mất bao tiền của và thời gian để xoá nạn mù chữ mới cho cả dân tộc, sẽ mất bao nhiêu thời gian và tiền của để chuyển đổi tài liệu sang loại chữ mới ở tất cả các lĩnh vực liên quan đến chữ viết?
4-12-2017
ĐÔNG LA