ĐÔI NÉT VỀ LịCH SỬ NƯỚC MỸ

ĐÔNG LA

ĐÔI NÉT VỀ LịCH SỬ NƯỚC MỸ

Quan hệ Việt-Mỹ đã trở thành quan trọng đối với sự ổn định và phát triển của Việt Nam. Riêng về kinh tế. Đến năm 2015, sau 20 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, Việt Nam đã xuất sang Mỹ 38 nhóm hàng với giá trị 33,73 tỷ USD. Mỹ trở thành thị trường xuất khẩu số 1 của Việt Nam và chiếm tới 1/5 tổng giá trị xuất khẩu của cả nước. Chủ yếu chúng ta xuất hàng dệt may, giày dép, đồ gỗ, hải sản, v.v… và đã là một trong 15 nhà cung cấp lớn nhất của Mỹ trên toàn thế giới. Ngược lại chúng ta nhập khẩu từ Mỹ máy móc thiết bị, phương thiện vận tải, nguyên liệu ngành dệt, da giày, bông nguyên liệu, thức ăn chăn nuôi và hóa chất… với tổng giá trị hàng hóa đạt con số 7,7 tỷ USD trong năm 2015. Vậy chúng ta đã xuất siêu sang Mỹ tới 26,03 tỷ USD. Việt Nam là một trong 10 nước có xuất siêu lớn nhất vào thị trường này.

 cựu TT Obama trong chuyến thăm VN đã nói về VN và Mỹ trong bài phát biểu tại Hà Nội: "Vào một thời điểm khác, việc cùng chung lý tưởng đánh đuổi thực dân đã đưa chúng ta xích lại gần nhau". 

Đúng vậy, vào thập niên 1770, Mười ba thuộc địa Anh đã phát triển nhanh chóng, phát triển các hệ thống pháp lý và chính trị tự chủ. Nghị viện Anh đã áp đặt quyền lực của mình đối với các thuộc địa này bằng cách đặt ra các thứ thuế mà người Mỹ cho rằng là vi hiến. Các cuộc xung đột đã diễn ra đã biến thành cuộc chiến tranh bắt đầu vào tháng 4 năm 1775, dẫn đến ngày 4 tháng 7 năm 1776, các thuộc địa tuyên bố độc lập khỏi Vương quốc Anh bằng một văn kiện do Thomas Jefferson viết ra, trở thành Hợp chúng quốc Hoa Kỳ. Lực lượng yêu nước Mỹ dưới sự lãnh đạo của Tướng George Washington, đã giành được chiến thắng và hòa bình đạt được vào năm 1783.

  Xem bộ phim TỔNG THỐNG LINCOLN, Đạo diễn Steven Spielberg; Diễn viên Daniel Day Lewis thủ vai Lincoln đã đoạt giải Oscar cho vai nam chính xuất sắc nhất (2013), đã thể hiện rất sống động về cả lịch sử nước Mỹ.

Lịch sử nước Mỹ chính là lịch sử cách ly, cắt đứt sự đô hộ của thực dân Anh. Trong phim TT Lincoln kể câu chuyện, sau khi nước Mỹ tuyên bố độc lập, Ethan Allen, vị anh hùng của chiến tranh cách mạng Mỹ, đã đi Anh để “chầu” vua. Ông thấy khắp nước Anh chế nhạo dân Mỹ như thổ dân, thô lỗ và ngu ngốc. Tới một ngày, ông được mời dự bữa tiệc chiêu đãi tại nhà của một lãnh chúa. Trong khi ăn uống, nhà cách mạng Mỹ muốn đi nhà vệ sinh để “giải quyết” sự cố, ông thấy trong nhà vệ sinh treo ảnh George Washington, cha đẻ nước Mỹ. Quay lại bàn tiệc, phía chủ nhà ngạc nhiên khi thấy thái độ của vị khách Mỹ hoàn toàn thản nhiên trước một sự xúc phạm nước Mỹ như vậy đã phải hỏi vị khách. Ông đã trả đũa đầy thông minh và hóm hỉnh nhưng cực kỳ sâu cay, ông nói ông đã không ngạc nhiên bởi quá hợp lý khi treo ảnh như vậy. Bởi “Ở đó nó sẽ có ích”, vì “Chẳng phải thế giới biết chẳng có gì làm một người Anh vãi cả ra quần nhanh hơn khi thấy Washington đó sao?”

***

Ngày nay thấy Đảng Dân chủ thực hiện các chính sách xã hội nghiêng về phía dân nghèo nhưng khởi thủy chính Đảng Cộng hòa mới là đảng đưa ra Tuyên ngôn Giải phóng nô lệ. Bản tuyên ngôn do chính Tổng thống  Abraham Lincoln, người thuộc Đảng Cộng Hòa đầu tiên đắc cử năm 1860, đề xuất. 11 tiểu bang theo chế độ nô lệ ở miền Nam đã tuyên bố ly khai khỏi Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ và lập ra Liên minh miền Nam (Confederate States of America) gây ra cuộc Nội chiến Hoa Kỳ (1861–1865) giữa Chính phủ Liên bang và các tiểu bang phía Nam. Cuộc chiến kéo dài 4 năm và chấm dứt khi quân miền Nam đầu hàng năm 1865 và chế độ nô lệ bị đặt ra ngoài vòng pháp luật trên toàn lãnh thổ Hoa Kỳ.

Bộ phim TỔNG THỐNG LINCOLN cũng tái hiện rất sống động quá trình đấu tranh trên nghị trường và chiến thắng đã thuộc Đảng Cộng hòa trước Đảng Dân chủ về việc xóa bỏ chế độ nô lệ, cái điều khởi nguồn cho việc ông Obama, người da mầu đầu tiên lại thuộc Đảng Dân chủ, làm TT Mỹ. Cuối cùng Tu chính án 13 đã được thông qua. Đúng là có một sự có một sự tương đồng kỳ lạ giữa Mỹ và Việt Nam như TT Obama nói ở Hà Nội. Cũng như Việt Nam, để giành lại được những điều quý giá thiêng liêng, dân Việt đã phải đổ rất nhiều máu, nước Mỹ để xóa bỏ được chế độ nô lệ cũng đã trả giá bằng máu của cả một cuộc nội chiến, và chưa hết, cả máu của chính TT Abraham Lincoln! Ngày 14 tháng 4, Lincoln đến xem vở kịch "Our American Cousin" khoảng 10 giờ tối, John Wilkes Booth,  một diễn viên, là gián điệp của phía chống quân Liên bang, lẻn vào và bắn vào sau đầu của Tổng thống từ cự ly gần.

Ngày nay Lincoln luôn có tên trong ba người đứng đầu được vinh danh tại Mỹ cùng George Washington và Franklin D. Roosevelt. Chính ông là người nói câu nói nổi tiếng “Chính phủ của dân, do dân và vì dân” (Nguyên văn: that this nation, under God, shall have a new birth of freedom -- and that government of the people, by the people, for the people, shall not perish from the earth).

***

Còn vị TT mới đắc cử hậu duệ của Đảng Cộng hòa Donald Trump, về đối ngoại ông nói:

“Tôi muốn nói với cộng đồng thế giới rằng trong khi chúng ta sẽ luôn đặt lợi ích của Mỹ trước, chúng ta sẽ làm việc công bằng với tất cả mọi người, với tất cả mọi người”.

Chữ “công bằng” ở đây chính là theo tinh thần của Chủ nghĩa Cộng hòa mà Lincoln đã xây nên nền tảng.

Nhiều ẩn số còn đặt ra đối với thế giới, đối với Việt Nam trong nhiệm kỳ của vị tổng thống mới, nhưng với tinh thần không can thiệp vào nội bộ nước khác, điều làm đau đớn nhất bọn làm nghề quấy rối chính trị ăn tiền ở VN, có thể là tín hiệu tốt đẹp và cũng vì thế mà niềm tin của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc “quan hệ Việt Nam với Hoa Kỳ sẽ tốt hơn” là có cơ sở. Và sự thành công của chuyến thăm Mỹ của TT Nguyễn Xuân Phúc ngay trong những ngày hôm nay là một thành tựu sống động nhất.

24-11-2016

ĐÔNG LA