ĐÔNG LA
NHÂN CHUYỆN TRẦN BẮC HÀ BỊ BẮT
NHỚ LẠI BÀI VIẾT VỀ
THỦ TƯỚNG NGUYỄN TẤN DŨNG
Chiều 29/11/2018, Bộ Công an
khởi tố và bắt tạm giam ông Trần Bắc Hà. Đến đương kim UVBCT Đinh La Thăng còn
bị bắt thì Trần Bắc Hà bị bắt là chuyện quá bình thường. Cái khác thường ở chỗ
trên mạng tràn ngập những thông tin về chuyện Bắc Hà chỉ là chủ tịch một ngân
hàng, nhưng dám mắng cả bộ trưởng, thống đốc ngân hàng và với cấp tỉnh thành, một
PCT tỉnh Bình Định phê phán Bắc Hà đã bị Hà quát và tát nảy lửa vào mặt. Dư luận
cho là Bắc Hà có thái độ như vậy vì ỷ thế coi mình là nhân vật số 2 dưới thời
Chính phủ của TT Nguyễn Tấn Dũng, như phim cổ của Tàu thường nói “dưới một người
trên vạn người”. Tôi vốn là người không ngán đối mặt với cường quyền khi cần bảo
vệ dân oan, như khi bảo vệ cô Vũ Thị Hoà, tôi đã phê phán sự vu khống cô của
không chỉ Quân Khu 7 mà cả tướng, tá ở Bộ Quốc phòng, nêu đích danh cả ông Bộ
trưởng Đại tướng Phùng Quang Thanh; không chỉ phê phán sự vu khống của Thu Uyên
mà còn dám phê phán cả VTV và chỉ đích danh UVTƯĐ TGĐ Trần Bình Minh. Vì vậy, dù với những chuyện đã rõ tôi thường
không mất công viết nhưng vốn đại ghét những kẻ đi lên bằng con đường “thượng đội,
hạ đạp” loại như Trần Bắc Hà, tôi như buộc phải viết khi nhìn những tấm hình dưới
đây:
Nhìn hai tấm
hình, tôi nhớ đến bài tôi viết ngay khi ông Nguyễn Tấn Dũng nhận chức Thủ tướng,
trả lời trực tuyến, mà một người đã nhận xét:
“Đọc Đông La tôi không thể không liên tưởng
tới rượu Pháp có năm đặc biệt ngon được liệt kê là có "niên hiệu"
(millésime). Bài bình luận về những câu trả lời của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng,
theo tôi, đáng được "millésimé năm heo vàng” (Talawas, Phong Uyên - Việt
kiều Pháp).
Như vậy, tôi hoàn toàn khác bọn nhà báo xôi thịt đã
xúm lại ca ngợi ông Dũng khi ông quyền thế nghiêng trời, cũng không như bọn kền
kền báo chí đang bu lại rỉa rói ông khi ông đã “về vườn”.
Đúng như tôi tuyên ngôn chỉ viết vì lợi ích chung. Những ngày hôm nay quan chức
dưới thời TT Nguyễn Tấn Dũng lũ lượt đi tù và bị kỷ luật đã chứng nhận những lời
“tiên tri” của tôi trong cái
bài tôi viết tận từ 2007 là đúng. Hôm nay tôi trích đăng lại.
Vười Vải Phúc yên
4-12-2018
ĐÔNG LA
Với
câu hỏi: “Thủ tướng nghĩ thế nào khi có nhận định cho rằng doanh nghiệp nhà
nước yếu kém gây thiệt hại cho nền kinh tế. Việc “Tập đoàn hoá các Tổng công ty
nhà nước hiện nay là không giống ai, bình mới rượu cũ, thậm chí phình thêm bộ
máy, nhân sự, không đúng với bản chất của một tập đoàn kinh tế”? (Phạm Trường
Hà, Đinh Toàn Thắng (Hà Nội)),
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trả lời:
“… nhận định như thế là không khách quan và không đúng thực tế… Tuy các
doanh nghiệp nhà nước còn nhiều yếu kém… nhưng nói một cách sòng phẳng… đã có
những đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp phát triển của đất nước… Từ năm 1986 chuyển
từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị trường… đã có nhiều đổi mới
để phù hợp và đến nay đã thành công. Đến nay các doanh nghiệp nhà nước đã hoạt
động hoàn toàn… bình đẳng với các doanh nghiệp khác… Năm 2006 vừa qua,
doanh nghiệp nhà nước đã đóng góp 30% vào GDP, chiếm gần 40% ngân sách và chiếm
50% giá trị xuất khẩu trong nền kinh tế… Hiện nay đánh giá doanh nghiệp nhà nước
là đánh giá từ hiệu quả, hiệu quả sản xuất kinh tế, hiệu quả doanh số, hiệu quả
theo đồng vốn. Đến nay, chúng ta có 104 tập đoàn nhà nước, tất cả đều hoạt động
tốt có hiệu quả, tốc độ tăng trưởng gần 12%”.
Câu hỏi trên xuất phát từ thực tế là tại sao doanh nghiệp nhà nước hoạt động
kém hiệu quả hơn so với dân doanh, trong khi thực chất doanh nghiệp nhà nước không
hoàn toàn bình đẳng mà luôn chiếm ưu thế tuyệt đối về các điều kiện kinh doanh:
về lĩnh vực, ngành nghề, về vốn, về cơ hội kinh doanh, về thông tin, về trụ sở,
về mặt bằng… Những lĩnh vực trọng yếu, những ngành mũi nhọn đều thuộc về Nhà nước.
Ví dụ cả nước ta có “hũ gạo” lớn nhất là ngành dầu khí thì thuộc về doanh nghiệp
nhà nước, hàng năm thu nhập riêng ngành này đã chiếm đến gần ¼ tổng thu ngân
sách nhà nước rồi. Theo VietNam.net (23-02-2006): “…kinh tế nhà nước so với khu vực dân doanh và đầu tư nước ngoài, từ
1996 luôn có tốc độ tăng đầu tư cao nhất, ứng với tốc độ tăng GDP thấp nhất,
chưa nhích lên được. Tình hình năm 2005 rất điển hình: giá trị sản xuất công
nghiệp ngoài quốc doanh tăng 24,1%, đầu tư nước ngoài 20,9%, doanh nghiệp nhà
nước 8,7% (8,7% là tốc độ cao nhất từ 1996-2005)”.
Như thế là hiệu quả của kinh tế nhà nước thấp hơn.
Một câu hỏi khác: “Thưa Thủ tướng, một số vị Bộ trưởng hiện nay khả năng yếu
kém, bất tài, dư luận đã lên tiếng chỉ trích nhưng vẫn đương chức đương quyền.
Vậy Thủ tướng có động thái gì, cải đổi gì và phải thay đổi chính sách sử dụng,
bổ nhiệm nhân sự hiện nay như thế nào để có được người có tài, có tâm phục vụ đất
nước? (Tạ Anh Tuấn, Ngô Văn Nghị (TP. Hồ Chí Minh).
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng:
“Tôi cho rằng nhận xét một số vị Bộ trưởng hiện nay khả năng yếu kém bất tài
là không công bằng và không đúng thực tế… Hiện chính phủ có 26 vị Bộ trưởng, mỗi
người đều có ưu và khuyết, có mặt mạnh và có mặt yếu… Nhưng nghiêm túc nhìn nhận
thì mặt mạnh, mặt ưu là chủ yếu”.
Thật khó thấy các vị bộ trưởng ở ta “có mặt mạnh mặt yếu… nhưng mặt mạnh là
chủ yếu” khi đối chiếu với thực tại: tai nạn giao thông ở ta mỗi ngày làm
chết từ 30-40 người y như chúng ta đang tham gia một cuộc chiến nhỏ vậy. Nhìn lại
thời gian qua, cũng khó nói các vị bộ trưởng mạnh khi tất cả các bộ, ban, ngành
đều có dính đến tham nhũng và vi phạm pháp luật, đặc biệt có cả các vị thứ trưởng
đứng sát nách bộ trưởng cũng vi phạm, có sự phạm pháp còn mang tính liên minh
kiểu ma-fi-a: từ công an, kiểm sát, tòa án đến báo chí (như vụ Năm Cam chẳng hạn).
Để chọn người tài, trả lời một câu hỏi, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nói: “Các
bạn có hỏi là phải làm gì để có chính sách sử dụng, bồi dưỡng nhân sự, đưa thêm
những người có tài, có tâm vào bộ máy Nhà nước. Để chọn người có tâm có tài vào
bộ máy Nhà nước, không có cách nào khác là phải dân chủ. Xét cho cùng, dù áp dụng
quy trình nào, biện pháp nào, kể cả thi tuyển thì đều phải dân chủ thì mới thực
sự chọn được người có tâm có tài vào bộ máy Nhà nước”…
Hiểu được giá trị dân chủ không khó, cái khó chính là làm thế nào để thực hiện
được dân chủ. Chưa bao giờ xã hội ta không coi trọng dân chủ, chúng ta đã nói
quá hay về dân chủ với mục tiêu tối thượng xây dựng một xã hội: “dân giàu,
nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”; xây dựng một xã hội mà vị
trí của người dân: “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”; chúng ta
cũng muốn xây dựng một chính quyền theo hình mẫu đã trở thành giá trị chung của
nhân loại “chính quyền của dân, do dân và vì dân” theo định nghĩa về dân
chủ của Abraham Lincoln. Chúng ta còn còn nói hay hơn nữa: “mỗi cán bộ là đầy
tớ của nhân dân”… Vậy tại sao xã hội ta có quá nhiều cán bộ không vì dân mà
vì mình, một người làm quan cả họ được nhờ. Không khó kiếm những người có vị
trí cao đã tạo liên minh, liên kết giữ vững quyền lực. Tôi có ba người bạn học
cùng khóa đầu tiên trường Đại học Tổng hợp TP Hồ Chí Minh sau ngày giải phóng,
một người không say mê khoa học mà chỉ say mê đá bóng, sau đó anh chàng lấy con
ông phó chủ tịch một thành phố lớn, sau hơn hai chục năm, chính anh chàng này
thay thế vị trí ông bố vợ mình, nhiều người nói như thế còn tốt chán bởi nó có
học thật; nhưng rồi “có công” giúp đỡ cho việc nhập nhằng tiền bạc trong công
trình đại lộ Đông - Tây đã “được” cho đi học nâng cao trình độ rồi (chính là
anh bạn Tín, cựu PCT TPHCM vừa bị bắt); anh bạn thứ hai không chỉ cùng khóa mà
cùng lớp, mọi khả năng đều bình thường, con giám đốc sở một tỉnh, ra trường về
quê rồi dần dần cũng trở thành giám đốc sở, nhiều năm là đại biểu Quốc hội, được
đi họp Đại hội Đảng toàn quốc, có vài lần gặp nhau, anh chàng khoe với tôi ảnh chụp
chung với các nhà lãnh đạo, tôi hỏi: “Sao mày đi họp Quốc hội luôn mà tao thấy
chả bao giờ phát biểu gì vậy?”, anh bạn trả lời: “Đến thầy mình (thầy
chúng tôi là GS. Chu Phạm Ngọc Sơn cũng là đại biểu Quốc hội) nói cũng
khó huống chi là mình; người thứ ba không rõ con cháu nhà ai, ra trường dần
thành chủ tịch Vũng Tàu - Côn Đảo, sau dính đến chuyện đất đai đã bị mất chức.
Thật khó nói dân chủ khi có quá nhiều cán bộ đã biến cơ quan thành một vương
triều nhỏ, biến cơ quan thành nhà mình, lập ra những công ty gia đình. Cũng khó
nói dân chủ khi xã hội chưa bao giờ hết quan liêu, cửa quyền.
Một phương thức thực hiện dân chủ quan trọng đó là tự do ngôn luận trên các
phương tiện thông tin đại chúng. Với câu hỏi: “Kính chào Thủ tướng! Vì sao
Thủ tướng lại ký chỉ thị nghiêm cấm tư nhân hoá báo chí dưới mọi hình thức? Như
vậy, có đi ngược lại mục tiêu tự do dân chủ mà Thủ tướng phấn đấu hay
không?” (Pham Duong Quoc Tuan).
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trả lời:
“Đúng là… tôi đã ký chỉ thị tăng cường quản lý báo chí nhằm phát huy tối đa,
phát huy tốt nhất vai trò của báo chí trong sự nghiệp phát triển của đất nước.
Trong Chỉ thị có một điều quy định nghiêm cấm tư nhân hóa báo chí dưới mọi hình
thức, và nghiêm cấm không để bất cứ một thế lực nào chi phối hoạt động của báo
chí vì lợi ích riêng, trái pháp luật, gây phương hại đến lợi ích đất nước. Chỉ
thị này của Thủ tướng Chính phủ phù hợp với pháp luật Việt Nam (pháp
luật nước ta chưa cho phép tư nhân hóa báo chí) cũng là phù hợp với tuyệt đại
đa số nguyện vọng của nhân dân, đồng bào ta… Mong muốn của Đảng, Nhà nước ta là
mỗi tờ báo, tạp chí, đài phát thanh và truyền hình (nước ta hiện nay có hơn 600
tờ báo) phải là cơ quan ngôn luận, diễn đàn dân chủ của nhân dân, phải là ngọn
cờ chiến đấu của dân tộc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ, văn minh…”.
Tôi thấy câu trả lời của thủ tướng hoàn toàn đúng đắn, bởi đã là một công dân
Việt Nam thì cần phải chấp hành pháp luật phù hợp với thực tế Việt Nam.
Có điều để hiểu cho thấu đáo ý “các báo đài phải là cơ quan ngôn luận, diễn
đàn dân chủ của nhân dân” của thủ tướng là một việc khó. Trong thực tế, các
báo đài vẫn nghiêng về chức năng công cụ của Đảng và Nhà nước, những tác phẩm, những
bài viết làm tốt chức năng này luôn được cổ võ, ưu ái. Những tác phẩm, bài viết
thực hiện một cách sâu sắc quyền làm chủ, như công khai tư tưởng, sự phản biện
những vấn đề thuộc ý thức hệ, chủ trương chính sách… rất khó được xuất hiện. Những
điều này trước đây có thể là những vùng cấm kỵ, nhưng thực tiễn của của công cuộc
đổi mới đã chứng tỏ không có gì là bất biến, không có gì là bất khả xâm phạm, kể
cả những nguyên lý triết học đều đã phải thay đổi để phù hợp với thực tế. Mà sự
thay đổi không phải xuất phát từ các nhà lãnh đạo, các học viện, các nhà lý luận
mà lại xuất phát từ những con người cọ sát trực tiếp với đời sống, tức từ nhân
dân. Như vậy, thực hiện đầy đủ quyền làm chủ về tư tưởng của nhân dân có giá trị
rất lớn đối với sự phát triển của đất nước. Tiếc là trong thực tế vẫn có rất
nhiều sự lợi dụng quyền dân chủ để chống phá chế độ, để ăn tiền của những tổ chức
chống VN. Bên cạnh đó, tai hại không kém là khuynh hướng đồng nhất những người
có tâm huyết, có trách nhiệm với những kẻ chống đối, coi những bài viết nói thẳng
nói thật giống với những bài chống phá.
Về quốc nạn tham nhũng, với câu hỏi “Thưa Thủ tướng, Thủ tướng sẽ thể
hiện quan điểm Sắt và Sạch như thế nào trong việc chống tham nhũng?” (Lê
Thanh (40 tuổi, Nghệ An), Trần Văn Thanh (36 tuổi, An Giang), Tống Mai Sang (18
tuổi, Hà Nội), Vũ Sang (19 tuổi, TP. Hồ Chí Minh), Lê Công (17 tuổi, TP. Hồ Chí
Minh), Tạ Vinh (Việt kiều châu Âu)…
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trả lời:
“… theo tôi, người lãnh đạo muốn chống được tham nhũng thì phải có được
mấy điều kiện: Thứ nhất là, phải có quyết tâm chống tham nhũng… phải dám chống
tham nhũng dù bất cứ kẻ tham nhũng là ai, ở vị trí nào, không sợ phức tạp,
không sợ bị trù úm, trả thù, mất ghế… Thứ hai, bản thân anh phải không tham
nhũng, không dính đến tham nhũng, không bao che tham nhũng mới kiên quyết được…
phải hiểu biết luật pháp, làm đúng luật pháp. Đương nhiên, tham nhũng là có tội,
nhưng không dám chống tham nhũng hay chống tham nhũng mà không đúng luật pháp
cũng là có tội. Theo tôi, cái khó nhất trong chống tham nhũng nói gọn lại là
ngân sách chưa đủ lo cho đời sống của công chức. Bên cạnh đó, một bộ phận cán bộ
đảng viên, công chức không gương mẫu, không quyết liệt chống tham nhũng… Thứ
hai, Chính phủ đang tập trung chỉ đạo rà soát các cơ chế, thể chế, thủ tục để bổ
sung, hoàn thiện, nhằm ngăn ngừa, phòng chống tham nhũng…”.
Tôi tâm
đắc nhất hai ý của Thủ tướng, muốn chống tham nhũng “bản thân anh phải không
tham nhũng, không bao che tham nhũng, không dám chống là có tội”. Qua câu
trả lời của thủ tướng, không ai nghi ngờ quyết tâm chống tham nhũng của ông, có
điều những vị tiền nhiệm của thủ tướng cũng quyết tâm không kém, nhưng tại sao
tham nhũng vẫn mãi là quốc nạn. Như vậy, không thể chống tham nhũng chỉ bằng
tinh thần và tình cảm mà phải bằng biện pháp được thể chế hóa. Không hiểu sao
cái công cụ hữu dụng nhất là minh bạch hóa mà các nước tiên tiến đã sử dụng
như: công khai tài sản, công khai thu nhập, công khai chi tiêu thông qua thẻ
tín dụng, nhưng chúng ta không làm triệt để mà chỉ tiến hành nửa vời hình thức.
Chúng ta có đầy đủ lực lượng thực thi pháp luật nhưng lại đặt dưới sự lãnh đạo
toàn diện của Đảng. Sự lãnh đạo toàn diện nếu mọi người đều đồng lòng hướng về
điều tốt sẽ tạo ra sức mạnh vô địch, nhưng cũng có chuyện ngược lại, người ta
cũng hoàn toàn có thể liên minh toàn diện để làm điều xấu. Vụ Năm Cam đã dẫn là
một ví dụ. Vậy theo tôi, dù xã hội ta dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng nhưng
vẫn cần phải tạo ra những hình thức sao đó, để mọi hoạt động của mỗi cơ quan đều
có sự giám sát lẫn nhau, không thể phạm pháp được. Vừa qua, rất nhiều vụ án lớn
không phải do các cơ quan thực thi pháp luật phát hiện mà chủ yếu những vụ đó
như những nhọt bọc tự bung vỡ người ta mới thấy: như nợ ngân hàng không trả được,
riêng vụ Năm Cam nếu Hải Bánh không giết Dung Hà chắc bây giờ vẫn chưa bị phát
hiện. Như vậy, còn biết bao vụ phạm pháp được che chắn kỹ như những căn bệnh
mãn tính vẫn đang hàng ngày làm mục ruỗng nền kinh tế cũng như sức mạnh của đất
nước chúng ta? Cuộc chiến chống tham nhũng còn cam go, bởi bài toán về tiền
lương chưa giải được, không ai phấn đấu lên quan chức chỉ để lĩnh đồng lương
kém thu nhập của những bà tiểu thương ở các chợ. Kinh nghiệm chống tham nhũng của
ông Lý Quang Diệu ở Singapore cũng rất chú ý điều đó, ngoài khả năng chuyên
môn, ông chọn những người gia đình có công việc ổn định, thu nhập khá vào nội
các để toàn tâm phục vụ đất nước. Còn ở ta, nhiều cán bộ sử dụng cái ghế làm
công cụ sản xuất.
Về giáo dục, với một câu hỏi, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trả lời:
““Nhân
tài là nguyên khí quốc gia”, “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”, ông cha ta
đã đúc kết chân lý như vậy. Đảng và Nhà nước đã coi giáo dục là quốc sách hàng
đầu. Trong suốt những năm đổi mới vừa qua, chúng ta đã tập trung phát triển
giáo dục đào tạo. Nói một cách công bằng, nếu không quan tâm đến giáo dục đào tạo,
chúng ta không có nguồn nhân lực như hiện nay, không thể đạt được những thành tựu
trong quá trình đổi mới. Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến người nghèo,
để tạo điều kiện cho đồng bào ta như Bác Hồ mong muốn “người nghèo cũng được đi
học”. Đây là mục tiêu, bản chất của chế độ ta”.
Dưới thời Bộ trưởng giáo dục Nguyễn Minh Hiển, ngành giáo dục nước ta có quá
nhiều chuyện quái lạ: có học sinh học cấp hai chưa biết đánh vần, có học sinh học
dốt muốn trượt không được, có học sinh không làm được bài thì hát một bài thầy
sẽ cho điểm cao. Bộ trưởng mới Nguyễn Thiện Nhân mới lên một thời gian đã có
công hạ được chỉ số khá giỏi của học sinh xuống cho gần với sự thực. Nhưng nhiệm
vụ chính của bất kể ông bộ trưởng nào cũng phải làm là đưa chất lượng thực của
học sinh lên chứ không phải kéo xuống. Có lẽ ông Nguyễn Thiện Nhân bận quá còn
chưa có nhiều giải pháp cụ thể cho điều này. Như tôi đã viết vài lần về giáo dục,
cái quan trọng nhất là chúng ta cần phải thay đổi chiến lược đào tạo, phải dạy
cho học sinh hiểu biết chứ không phải thuộc bài, thi cử nhắm vào hiểu biết chứ
không phải thi thuộc bài, cần tạo cho các em tăng tính độc lập suy nghĩ, sáng tạo,
học một biết mười chứ không phải học mười biết một như hiện nay; còn giáo dục đại
học cần phải gắn học đi đôi với hành nhiều hơn, chương trình ở ta nhiều thứ
sinh viên học xong không biết để làm gì, ngược lại, thực tế cần quá nhiều thứ
sinh viên lại chưa được học. Thật buồn khi đến tận hôm nay, một công trình lớn,
một dây chuyền công nghệ lớn, ta đều phải dựa vào trí tuệ nước ngoài. Đóng góp
vào ngân sách chủ yếu vẫn là sản phẩm của tài nguyên, khoáng sản, dịch vụ, gia
công, sản phẩm hoạt động cơ bắp chứ không phải sản phẩm của trí tuệ. Chính vậy,
nền kinh tế của ta mãi là nhỏ. Chỉ số phát triển nền kinh tế của ta là cao
nhưng lại của một nền sản xuất nhỏ, như 10% của 1 triệu chẳng thấm gì khi so với
1% của 1 tỷ.
Không có sự phát triển đột biến về trí tuệ của nguồn nhân lực để tạo ra một nền
kinh tế tri thức thì chúng ta, không phải như ông Trưởng Đại diện Quĩ Tiền tệ
quốc tế (IMF) tại Việt Nam, IL Houng Lee nói: 197 năm nữa mình sẽ đuổi
kịp Singapore mà là mãi mãi, vì người ta có dừng lại cho mình theo kịp đâu.
TP Hồ Chí Minh,
14-2-2007.
