TẾT NHỚ CON CHÁU VÀ BÀI THƠ CÁNH ĐỒNG QUÊ
Sáng nay mới mồng 2 mà với Nhà Văn Đông La như đã hết tết, sau mấy ngày khá bận bịu chuẩn bị, thăm hỏi, thăm viếng người thân, bạn bè, và tiệc tùng “ăn tết”. Vợ chồng, cháu ngoại đã về nhà nó, tâm tư Nhà Văn Đông La chỉ còn biết nhớ đứa cháu nội và cha mẹ nó sống ở nước ngoài rất nhiều. Hết nhớ con, nhớ cháu lại tưởng nhớ đến cha mẹ, ông bà, những người ruột thịt đã khuất, và tất nhiên cũng nhớ quê hương, cái làng Đông La của tôi.
Nhớ cái đêm cô Vũ Thị Hoà giúp nhà tôi chỉnh trang mồ mả, con trai tôi cũng chở “vợ tương lai” bằng xe máy ra đồng; khi về, thấy chân bạn gái con tôi không để lên cái đỡ chân, cô Hoà cầm bàn chân nó đặt lên, bảo: “Cô chưa làm với ai thế này bao giờ. Cô thấy con ở Mỹ mà cũng giữ gìn được phong tục Việt Nam, đêm hôm lạnh giá cũng ra tận nghĩa trang thăm mồ mả ông bà ở giữa cánh đồng này, cô rất quý con mới làm như vậy”.
Vậy hôm nay tôi sẽ đăng lại bài thơ viết về viết cánh đồng quê đó. Khi đăng trong chùm thơ dự thi trên báo Văn nghệ, lão Nhà thơ Hải Như gọi điện nói, nếu ông có quyền sẽ cho tôi giải nhất; anh bạn TS tên Dung ở trường “Nhân Văn” đọc xong bảo “đọc thơ anh, em không còn đọc được của ai nữa”; ông Lê Huy Mậu (tác giả lời bài hát Khúc hát sông quê) còn làm một bài thơ “hoạ” lại bài của tôi…
Xin đăng lại bài thơ và vài tấm hình kỷ niệm của gia đình, vài tấm ảnh mới nhất của hai đứa cháu đón giáng sinh, đón tết, xem chừng giữa VN và Mỹ không khác nhau.
Mồng 2 tết
23-1-2023
ĐÔNG LA
CÁNH ĐỒNG QUÊ
Dường như không phải ở nơi Tạo Hóa đặt ngày tạo Thiên lập Địa
Mà ở tận cùng sâu thẳm của ký ức
Nơi mây bông đêm đêm vẫn lót đệm ta nằm
Những hạt mưa mát lành vẫn tắm gội tuổi thơ ta trong những giấc mơ sâu
Nơi có đêm trăng mười sáu ta đã bất chợt được chiêm ngưỡng một vầng trăng khác cũng tròn mười sáu
Em tắm sông hay là em tắm trăng?
Những giọt trăng lung linh đậu trên mịn màng da thịt
Đêm mỏng manh không che được nữa rồi
Em chưa biết hay quên mình đã là mười sáu?
Để ta sững sờ sau bụi cây thưa
Để ta một đời tơ tưởng mộng mơ
Ôi cánh đồng quê!
***
Ta nhớ xiết bao con đường ghồ ghề sau làng gồng lưng cõng những dấu chân nhọc nhằn cấy cày khuya sớm
Những số phận dầu dãi trong nắng lửa mùa hạ, trong gió bấc mùa đông
Người thì nhẹ mà nỗi lo thì quá nặng
Đất như bị lột da vẫn không kịp cho những vụ chiêm mùa
Những vụ mùa xếp hàng chờ nhau đến lượt
Không ủ ấm được bao cuộc đời bao số phận mong manh
Khi những đám mây như bị phơi khô trong mùa hạn hán
Mặt đất cũng bị nghiêng cho mùa nước lụt tràn đê...
***
Ôi quê hương!
Đã bao thế hệ sinh ra như chỉ để bất hạnh
Cả cuộc đời ông lang bạt kỳ hồ vẫn không ra khỏi những cuộc chiến triền miên
Cuộc đời cha cũng nằm gọn trong dai dẳng nỗi nghèo đói
Tuổi thơ con lăn lóc trong lam lũ nhọc nhằn
Những con chữ cũng bị đói lây trong giờ lên lớp
Ngón chân tím bầm suốt mấy mùa đông
Ôi, nếu cuộc đời có số phận thì số phận của mỗi người chính là số phận của đất nước
Dường như ta đã trải qua cả mấy cuộc đời
Đã từ bỏ được điều lặp lại nghiệt ngã
Đôi chân lấm bùn rong ruổi khắp đó đây
Những cung điện nguy nga, đền đài hùng vĩ
Những hành lang dát vàng, căn phòng dát vàng...
Nhưng sao vẫn cháy lòng đêm đêm nỗi nhớ
Nỗi nhớ về một vùng đất rách nát và ẩm mốc
Cánh đồng quê!
***
Sao là cánh? Sao là đồng? Sao lại Chùa Mô, Đằng Miều, Con Cóc?
Những cái tên lạ lùng đã khắc dấu hồn ta
Nhớ vệt bùn hôm nao em làm ta lấm áo
Em đã đền nụ cười sáng cả chiều quê
Bộ ngực trinh nguyên đã rung lên dưới lớp áo mờ...
Ôi quê hương!
Ta yêu người xiết bao vẫn phải rời bỏ quê hương
Ta không thể mang theo con đường, dòng sông, gốc đa da trâu mài nhẵn thín
Ta cũng không thể mang theo đêm trăng âm vang tiếng cá quẫy
Nhưng ta vẫn tìm được cho riêng mình một cánh đồng quê
Ta đặt cánh đồng trong mơ, trong sách vở, trong suy tư
Giống như mẹ năm nao con trồng cây lúa
Nhưng con không bón phân gio mà bón những mảnh tri thức
Chúng không lớn lên trong nắng mưa mà lớn lên trong ý nghĩ của con
Những cây trái không trổ bông chỉ những suy nghĩ trổ bông
Đã kết tụ và theo về khắp chốn
Trên những nhịp cầu mênh mông chữ nghĩa
Từ một cánh đồng con đã đến được mọi cánh đồng
Có nơi đâu kỳ lạ như những cánh đồng Việt Nam
Tưởng như nước không phải là nước mà mồ hôi bao đời đọng lại
Đất không phải là đất mà thịt xương bao đời tạo thành
Mỗi ngọn cỏ gốc cây cũng rưng rưng huyền thoại
Nơi có những bà mẹ nghèo nàn nón lá áo tơi
Những bà mẹ tảo tần không một chữ cắn đôi
Lại sinh ra bác học, kỹ sư, nhà thơ, nghệ sĩ
Vóc hình mỏi mòn lại sinh những anh hùng tướng lĩnh
Bao trẻ trâu bết bùn đã đến bục vinh quang!
***
Ôi những bà mẹ anh hùng sớm tối lúa khoai!
Nhưng hạt giống của mẹ không chỉ mọc lúa khoai mà nảy lên cả tùng, cả bách
Những tuổi tên đã làm rạng danh đất nước
Đất nước của những cánh đồng quê!
Tp.HCM 12-1998
(Báo Văn nghệ số 4, 23-1-1999)
