|
Trước việc ông Phạm Quang Nghị mới đi thăm Mỹ, các nhà bình loạn
(bình cho đất nước loạn) thi nhau chém gió. Phạm Chí Dũng, chủ tịch một Hội
nhà báo tự lập trả lời RFI: “ông Phạm Quang Nghị có thể được coi là một «
thái tử đảng »… Và ông Nguyễn Phú Trọng đã chọn ông Phạm Quang Nghị thay vì
ông Phạm Bình Minh để đi Mỹ, nhằm giới thiệu, ra mắt chính giới Mỹ”.
Kính Hòa, phóng viên
RFA, viết: “Tiến sĩ Hà Sĩ Phu, một nhà bất đồng chính kiến hiện sống ở Đà Lạt
nhìn tin này như một chỉ dấu có sự tranh chấp phe phái trong đảng cộng sản
Việt Nam”; “Tiến sĩ Vũ Tường (khoa chính trị Đại học Oregon Hoa Kỳ): “Chuyến đi của ông Nghị lần này có thể
hiểu như một động tác “đi dây” giữa Bắc Kinh và Hoa Thịnh Đốn của Hà Nội … Vì
có tin đồn ông Nghị đã được đề nghị cơ cấu chức Tổng Bí thư của Đảng tại Đại
hội 12 sắp tới, chuyến đi của ông ta sẽ được chú ý nhiều hơn ở cả Hoa Thịnh
Đốn lẫn Bắc Kinh”.
Trước đó, cũng bàn về “quyền lực”, trên
BBC, Phạm Chí Dũng không ngần ngại công kích Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng như
thế này:
“người có cùng xuất xứ “an ninh” như Vladimir
Putin - đang được tô vẽ bởi một thế lực truyền thông ẩn hiện nào đó và có thể
trở thành nhân vật “nắm chắc ngọn cờ dân chủ” như thông điệp đầu năm 2014 của
ông ta phác họa, thì liệu cái gì sẽ chứng thực cho điều được xem là “lòng
thành chính trị” của chính khách này?”; “Số đông dư luận vẫn đang hoài nghi
năng lực thiếu tính hành động của một vị Thủ tướng “yêu trung thực, ghét giả
dối” và lời cam kết “sẽ từ chức nếu không chống được tham nhũng” từ khi nhậm
chức vào năm 2006”; “Chứng thực cực kỳ đơn giản là sau ba tháng, bản thông
điệp đầu năm 2014 của ông Nguyễn Tấn Dũng vẫn chưa được thành thực bởi bất kỳ
hành động thành thật nào, trong khi các nhóm kinh tế độc quyền xăng dầu, điện
và sữa vẫn mặc sức đẩy bão giá trên đầu dân chúng”.
***
Còn tôi, tôi không quan tâm chuyện ông
Dũng, ông Nghị hay ông nào sẽ lên nắm quyền tối cao, mà cái tôi quan tâm hơn là
phải thay đổi triết lý chính trị
trong việc lãnh đạo, quản lý, điều hành đất nước. Nếu không thì ai lên cũng
vậy thôi. Như một thời ông Nguyễn Thiện Nhân lên nắm ngành giáo dục với quyết
tâm thế nào nhưng rồi ông đã làm được gì? Lần trước đăng bài bàn về thay đổi
triết lý giáo dục có ông đại tá công an bảo hay quá nhưng có đến được những
người có trọng trách không? Lần đăng lại hôm rồi một ông nhà báo cũng xin
đăng lại. Nhớ lại, tôi cũng đã viết một bài công phu bàn về triết lý chính
trị “Giám sát quyền lực” khi góp ý cho Hiến pháp. Đọc xong Blogger Hòa Bình đã
viết: “Bác Đông La kính mến, em thấy bên cạnh những bài viết rất bổ ích về
kiến thức và nhận thức, nhiều bài của bác có giá trị để áp dụng vào thực tiễn
rất cao, tuy nhiên muốn vậy cần phải đến được những người có trách nhiệm”.
Hôm nay thấy các “nhà bình loạn” nguy hiểm cho sự ổn định của đất nước quá,
tôi xin đăng lại bài này:
|
ĐÔNG LA
GIÁM SÁT QUYỀN LỰC?
Trên VietNamNet có bài “3 câu hỏi về kiểm soát
quyền lực” với tên tác giả là Bảo Linh. Bàn về một vấn đề trọng tâm của
hiến pháp nhưng tác giả lại hoàn toàn xa lạ. Lên Google tìm hiểu xem Bảo Linh
là ai thì kiếm được hotgirl này:
Nếu cô bé xinh đẹp và nóng bỏng này đúng là tác giả thì dân trí nước mình có lẽ
sẽ đứng đầu thế giới mất. Nhưng chắc không phải mà tác giả của bài trên chắc là
một tên tuổi quen thuộc nào đó ngại xưng danh nên đã ẩn trong cái bút danh
trên?
“Đảng cũng đang đứng trước “nguy cơ tồn vong” bởi “một bộ phận không nhỏ”
đảng viên suy thoái, biến chất. Vậy nên, một trong những vấn đề đặt ra có tính
khoa học và thực tiễn là: quyền lực của Đảng, hoạt động của các tổ chức đảng và
đảng viên phải được kiểm soát, giám sát như thế nào? Thiết nghĩ, vấn đề này cần
được hiến định rõ ràng, tương thích với điều 4 về sự lãnh đạo của Đảng đối với
“Nhà nước và xã hội””;
“quy định Đảng “chịu sự giám sát” và “chịu trách nhiệm” trước nhân dân.
Nhưng … “Nhân dân giám sát như thế nào? Đảng chịu trách nhiệm gì và chịu trách
nhiệm đến mức nào trước nhân dân?”. Như vậy, cần một cơ chế đảm bảo về mặt hiến
pháp và luật để nhân dân giám sát và Đảng
chịu trách nhiệm”;
“Tôi cho rằng, chỉ khi có một đạo luật về sự lãnh đạo của Đảng với nội dung
tiến bộ, phù hợp, mới tránh được nguy cơ Đảng “lấn sân” chính quyền, tránh được
tình trạng cá nhân hoặc nhóm lợi ích lợi dụng quyền lực của Đảng hoặc nhân danh
Đảng để lộng quyền, lạm quyền để trục lợi và can thiệp vô nguyên tắc vào hoạt
động của bộ máy Nhà nước. Giám sát tốt hoạt động của Đảng thì mới có cơ hội
loại trừ “một bộ phận không nhỏ” đảng viên thoái hóa, biến chất, tức là tránh
được nguy cơ “tồn vong của chế độ””.
Tôi rất đồng ý với Bảo Linh về điều cần phải “có một đạo
luật về sự lãnh đạo của Đảng” để Đảng lãnh đạo tốt hơn. Còn chuyện cho do “Đảng
“lấn sân” chính quyền” nên đã gây ra “nguy cơ tồn vong” bởi “một
bộ phận không nhỏ” cán bộ là đảng viên suy thoái xem chừng là nói ngược,
không đúng với thực tế.
Vì trong thực tế vừa qua chính vì những đảng viên có chức, có quyền ở những
lĩnh vực liên quan đến tiền bạc, đã móc ngoặc, liên minh liên kết, co cụm, tạo
lập những vương quốc riêng, thoát khỏi sự lãnh đạo chung của Đảng; đã tham ô,
tham nhũng, hình thành nên “một bộ phận không nhỏ” nói trên. Những vụ án
kinh tế lớn bị điều tra đa phần vì vụ việc như ung nhọt tự bể, công an, kiểm
sát cứ nhắm mắt bắt và kết tội cũng không sai được. Lẽ ra nếu sự lãnh đạo của
Đảng thực sự “lấn sân”, những vụ đó sẽ được ngăn chặn.
Về danh nghĩa đúng là Đảng “lấn sân”, trùm lấp, ở đâu cũng có “Đảng”,
có bí thư, có đảng viên. Nước ta cũng có cơ chế tam quyền phân lập, cũng có
Quốc hội lập pháp, Chính phủ hành pháp, Tòa án tối cao xử án. Bao trùm lên cơ
chế đó còn có Đảng lãnh đạo. Lẽ ra sự phạm pháp phải bị kiểm soát tốt hơn cơ
chế chỉ có “tam quyền phân lập”. Nhưng thực tế đã diễn ra ngược
lại.
Có tình trạng như vậy bởi đúng là Đảng lãnh đạo toàn diện, nói theo “lề
trái” là “toàn trị” nhưng thực tế lại không “trị” được ai. Bởi
Đảng có quyền lãnh đạo nhưng không có quyền chỉ đạo. Đảng chỉ ra đường lối, chủ
trương bằng nghị quyết, rồi mọi chuyện diễn ra ngoài tầm kiểm soát của Đảng.
Chính vậy mới có chuyện Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khi tiếp xúc cử tri 2 Quận
Hoàn Kiếm và Ba Đình đã nói: “Cha ông ta nói rất hay: “Miếng ăn là miếng tồi
tàn / Mất ăn một miếng lộn gan lên đầu”… Đụng đến lợi ích là phản ứng,
nhất là một khi lợi ích nhóm móc ngoặc với nhau thành đường dây vô cùng phức
tạp”. Chủ tịch Trương Tấn Sang cũng nói ý là giải quyết các vấn nạn bây giờ
rất khó vì “đụng đâu vướng đó”. Vậy phải chăng thực chất quyền lực của
Đảng chỉ là quyền lực rỗng. Phải chăng đó chính là hậu quả của “lỗi hệ thống”?
Đảng lãnh đạo toàn diện, nhưng là lãnh đạo tập thể, cá nhân chỉ là người được
phân công phụ trách; ai cũng là người của Đảng, đồng thời là người của Quốc
hội, đồng thời làm quan chức; khi sự cố xảy ra thì chịu trách nhiệm chung,
không ai bị làm sao cả, ngoài những người dính líu trực tiếp đến những chứng cớ
phạm pháp.
Vì tất cả các lẽ đó, cần phải có một đạo luật về sự lãnh đạo của Đảng, không
phải để “tránh nguy cơ Đảng “lấn sân” chính quyền” như ý Bảo
Linh, mà không chỉ “lấn sân” còn cần phải làm cho sự lãnh đạo của Đảng
đúng là toàn diện. Có vậy mới giám sát được mọi hoạt động của chính quyền, của
các cơ quan, các đơn vị. Đảng không làm cụ thể nhưng Đảng có quyền giám sát, mà
quyền giám sát là quyền đặt cao hơn. Và càng những lĩnh vực liên quan đến kinh
tế, đến tiền, thì càng cần phải giám sát chặt chẽ hơn.
Cụ thể, bên cạnh việc cần phải tăng sự tự chủ cho các cấp, các cơ quan, các đơn
vị kinh tế để tăng cường sự năng động trong mọi việc cũng như việc sản xuất kinh
doanh, đồng thời cần phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng. Sự lãnh đạo cần phải
được luật hóa bằng những điều luật. Sự chịu trách nhiệm của cá nhân ở mọi cấp
cũng phải được luật hóa, cả trong “sự lãnh đạo” của Đảng cũng như mọi việc
trong lĩnh vực hành pháp.
Còn chuyện sợ Đảng “lấn sân” trở thành độc tài thì có lẽ không có cơ
sở. Đơn giản là vì Đảng không phải là một cá nhân, một nhóm người mà là
cả một tập thể lớn. Mọi cán bộ các cấp của Đảng, kể cả Tổng Bí thư, song song
với chuyện có quyền theo hiến định đồng thời cũng phải chịu trách nhiệm trước
pháp luật về mọi hành vi của mình. Bên cạnh việc có những Đảng viên chuyên
trách “lãnh đạo”, cũng có rất nhiều đảng viên là đại biểu Quốc hội, là những
cán bộ hành pháp, tư pháp, hoàn toàn có quyền chất vấn mọi chuyện công khai. Và
Dự thảo Hiếp pháp cũng đã ghi:
“Điều 4 (sửa đổi, bổ sung Điều 4)
1. Đảng Cộng sản Việt Nam… là lực lượng lãnh đạo Nhà nước
và xã hội.
2. Đảng …chịu sự giám sát của nhân dân, chịu trách nhiệm
trước nhân dân về những quyết định của mình.
3. Các tổ chức của Đảng và đảng viên hoạt động trong khuôn
khổ Hiến pháp và pháp luật.
Điều 17 (sửa đổi, bổ sung Điều 52)
1. Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật.
Điều 31 (sửa đổi, bổ sung Điều 74)
1 .Mọi người có quyền khiếu nại, quyền tố cáo với cơ quan
nhà nước có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức,
cá nhân”.
Như vậy cả Tổng Bí thư cũng có thể bị tố cáo nếu phạm pháp. Rắc rối ở ta không
phải là ta không có luật mà chính là sự cả nể, tàn dư của lối ứng xử trong xã
hội phong kiến, thông thường thì ai cũng ngại tố cáo cấp trên một cách nghiêm
túc, tố cáo Tổng Bí thư thì càng ngại hơn. Có điều, có người tố cáo thì
ai sẽ luận tội và truất phế Tổng Bí thư? Phải chăng điều này cũng cần
phải luật hóa?
Về Quốc hội, Bảo Linh viết:
“Ai giám sát Quốc hội?
Điều 74 dự thảo viết: “Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ
quan quyền lực Nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, quyền lập pháp, quyết định các vấn đề quan
trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước”.
Quy định như vậy thì mâu thuẫn với điều 2 dự thảo là quyền lực Nhà nước “có sự
phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện
các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”, bởi một khi Quốc hội là cơ quan quyền
lực Nhà nước cao nhất (không ai cao hơn) và thực hiện quyền giám sát tối cao
thì các cơ quan hành pháp và tư pháp không thể có quyền “kiểm soát” đối với
Quốc hội. Đây là một trong những vấn đề cần được nghiêm túc đặt ra, bởi nguy cơ
lạm quyền và tham nhũng chính sách trên thực tế đã được cảnh báo và phát hiện ở
nghị viện nhiều nước”.
Viết như vậy là không có lý. Bởi “Quốc hội là cơ quan
quyền lực Nhà nước cao nhất” nhưng chế độ ta “Đảng lãnh đạo Nhà
nước” nên Đảng còn cao hơn cả Quốc hội. Cái “cao nhất” của Quốc hội
cũng chỉ là nhất trong Nhà nước thôi. Còn nỗi lo “nguy cơ lạm quyền” của
Quốc hội cũng khó xảy ra vì Quốc hội cũng như Đảng không phải là một người, một
nhóm nhỏ, mà là cả một tập thể lớn gồm các đại biểu được bầu ở tất cả các thành
phần và các địa phương. Đại biểu quốc hội cũng đồng thời là công dân như Đảng viên,
cũng đều phải tuân thủ pháp luật như đảng viên vừa nói ở trên.
Vì vậy, làm tăng hiệu lực “sự lãnh đạo” của Đảng và “quyền” của
Quốc hội thực chất là tăng trách nhiệm cho Đảng, cho Quốc hội trước nhân dân.
Sự cụ thể hóa bằng những điều luật sự lãnh đạo của Đảng và quyền của Quốc hội
chính là trao công cụ hữu ích để Đảng, để Quốc hội làm tốt được trọng trách của
mình. Còn sự lãnh đạo của Đảng khác quyền của Quốc hội như thế nào cũng cần
phải minh định. Phải chăng sự lãnh đạo của Đảng ở tầm bao quát, tầm lý luận,
còn quyền của Quốc hội là quyền cụ thể liên quan đến mọi việc hành pháp?
***
Trái lại việc tăng hiệu lực sự lãnh đạo của Đảng và quyền của Quốc hội thì
quyền cho Chính phủ cần phải xem xét. Bởi Chính phủ là cơ quan hành pháp, nắm
lực, nắm tiền.
Về Chính phủ Bảo Linh viết:
“Chính phủ: hành
chính hay hành pháp?
Điều 99 dự thảo viết: “Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền hành pháp, là
cơ quan chấp hành của Quốc hội. Chính phủ chịu trách nhiệm trước Quốc hội và
báo cáo công tác với Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội và Chủ tịch nước”.
Nhiều người nghiên cứu pháp luật bày tỏ sự ngạc nhiên trước quy định này, bởi
viết như vậy thì không rõ được Chính phủ là “là cơ quan hành chính nhà nước cao
nhất..., là cơ quan chấp hành của Quốc hội” hay là cơ quan “thực hiện quyền
hành pháp”. Bởi một Chính phủ hành chính sẽ rất khác một Chính phủ hành pháp”.
Đoạn này thì tôi ngạc nhiên về sự “ngạc nhiên” của Bảo Linh và các vị.
Bởi Điều 99 dự thảo viết vậy nghĩa là Chính phủ vừa là “hành chính”
vừa là “hành pháp”, sao lại đặt câu hỏi chính phủ là “hành chính”
hay “hành pháp” để rồi nói 2 cái là khác nhau?
Tiếp theo bài trên, VietNamNet đăng tiếp bài Chính phủ hành pháp mới
là chính phủ mạnh của Xuân Linh (chắc cũng là Bảo Linh) nói rõ hơn về
chuyện “Chính phủ hành pháp”.
Tôi đồng tình với các quan điểm trong bài này cho rằng cần phải tăng cường
quyền hành pháp của chính phủ để chính phủ mạnh hơn, năng động hơn. Nhưng tôi
thật e ngại khi đọc:
“Tại hội thảo "Chế định Chính phủ và chính quyền địa phương trong Hiến
pháp" do Bộ Nội vụ cùng Văn phòng Chính phủ (CP) tổ chức sáng 8/3, có
nhiều góc quan điểm tranh luận song tất cả đồng tình cần ưu tiên hàng đầu chế
định "hành pháp" của CP và không đồng tình quy định CP là cơ quan
chấp hành của Quốc hội (QH), bởi nhiều lẽ không hợp lý”.
Bởi nếu để Chính phủ chỉ “hành pháp”, không còn “chấp hành” mà
độc lập với Quốc hội thì dù quan chức chủ chốt của Chính phủ đều là đảng viên,
đều là đại biểu Quốc hội, nhưng trong tay Chính phủ nắm Quân đội, Công an, Ngân
hàng, Doanh nghiệp, v.v… nghĩa là nắm hết; thì chính phủ hoàn toàn có thể trở
thành một nhà nước riêng, biến Đảng, Quốc hội thành ngồi chơi xơi nước.
Vừa rồi, trong phạm vi của Chính phủ, một loạt các đại công ty thua lỗ, tham ô,
tham nhũng, đã nằm ngoài tầm kiểm soát của chính Thủ tướng và các Bộ trưởng,
bởi đã tăng quyền độc lập cho các đơn vị kinh tế. Theo CHƯƠNG II,
Điều 4, khoản 5 và CHƯƠNG III, MỤC 2, Điều 19 của NGHỊ ĐỊNH CỦA CHÍNH PHỦ SỐ
132/2005/NĐ-CP VỀ THỰC HIỆN CÁC QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CHỦ SỞ HỮU NHÀ NƯỚC ĐỐI
VỚI CÔNG TY NHÀ NƯỚC, chủ sở
hữu (Thủ tướng) phải có nghĩa vụ:
“đảm bảo quyền tự chủ kinh doanh,
tự chịu trách nhiệm của công ty nhà nước trong quá trình hoạt động.
Cơ quan thực
hiện quyền của chủ sở hữu nhà nước không can thiệp trái pháp luật vào các công
việc của Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc của công ty nhà nước”.
“trên diễn đàn Quốc hội, tôi thật lo ngại khi nhìn mấy ông bộ trưởng về đầu
tư, về tài chính v.v… mặt ngây ngô nói không biết chuyện Vinaline bỏ ra mấy
chục triệu đô mua đống sắt rỉ là ụ nổi về, không phải để dùng mà để sửa chữa,
đến tận hôm nay chưa xong! Tại sao chúng ta đã nói quá nhiều, đã nói liên tục
những lời rất hay ho, soạn ra vô vàn văn bản rất chặt chẽ, vậy mà sao lại có
cái chính sách kỳ quái là giao quyền cho những cá nhân chi tiêu tự do công quỹ
nhà nước!
Vì vậy, theo tôi, cần phải tạo ra một cơ chế sao đó để có thể giám sát được từ
sự lãnh đạo của Đảng đến sự điều hành kinh tế của Chính phủ; giám sát
được sự chi tiêu ngân sách của các đơn vị kinh tế. Cần phải công khai tài sản
của quan chức và những người thân, minh bạch hóa những khoản thu nhập lớn, buộc
phải chứng minh được nguồn gốc của các loại tài sản.
Đó chính là toa thuốc trị căn bệnh xã hội hôm nay. Nghĩa là càng thực hiện kinh
tế thị trường phát huy sức sản xuất càng phải hiểu chính xác, sâu sắc và vận
dụng linh hoạt Học thuyết Mác, càng phải coi trọng “đấu tranh giai cấp”, cụ thể
là việc chống tham nhũng và làm giàu bất chính, bởi đó chính là sự bất công lớn
nhất, cái việc một thời cả nước đổ máu để rồi cho hôm nay một số nhỏ trục lợi”.
Cơ chế Kinh tế Thị trường định hướng XHCN có lý tưởng, mục đích tốt. Nhưng
triển khai trong thực tế còn nhiều khiếm khuyết, nhất là về sự giám sát. Chính
nó đã sinh ra tình trạng “công tư” nhập nhằng, tạo điều kiện cho các “nhóm
lợi ích” lợi dụng để làm kinh tế thị trường, không phải định hướng XHCN mà
là TBCN cho cá nhân mình! Dùng vốn công làm kinh tế tư. Chính điều này đã dẫn
đến thực trạng mà chính TBT Nguyễn Phú Trọng đã nói là trong Đảng đã có phân
hóa giai cấp!
Vì vậy, cái chính ở chuyện “Chính phủ hành pháp” là Chính phủ phải
chịu sự giám sát của Quốc hội, dù trong Hiến pháp có ghi câu “Chính phủ
là cơ quan chấp hành của Quốc hội” hay không. Và sự giám sát của Quốc hội
đó phải được luật hóa.
Với Mỹ, có thể Hiến pháp Mỹ không ghi “Tổng thống phải chấp hành Quốc hội”;
Tổng thống Hoa Kỳ dù là người đứng đầu nhà
nước, đứng đầu chính phủ và là tổng tư lệnh quân lực, cũng là nhà ngoại giao
trưởng; được Hiến định rất nhiều quyền lực để điều hành công việc quốc gia ,
còn có quyền phủ quyết các đạo luật đã được Quốc hội thông qua; nhưng Tổng
thống lại bị giám sát và luận tội bởi Hạ viện và bị cách chức bởi Thượng
viện nếu phạm pháp như đã viết ở trên. Dù vậy, việc lạm quyền của các vị Tổng
thống Mỹ gây hậu quả cực kỳ nghiêm trọng cho không chỉ các nước khác mà cho cả
chính nước Mỹ vẫn thường xảy ra.
Cuộc chiến làm đau khổ cho dân ta và dân Mỹ thực chất đã được tiến hành từ “lời
nói dối” của TT Giôn-xơn. Theo baomoi,
chính từ Daniel Ellsberg
(còn gọi là Dan), cựu nhân viên của Bộ Quốc phòng Mỹ, đã đưa “Hồ sơ Lầu Năm
góc” cho tờ New York Times nêu rõ, sự kiện Vịnh Bắc Bộ là một trong
những lần nói dối trắng trợn nhất của Chính quyền Giôn-xơn. “Tổng thống nói
với Quốc hội và công chúng rằng, chiến hạm nước ta bị tấn công, bằng chứng về
điều này hết sức rõ ràng. Nói thế là nói dối. Tôi biết rõ là nói dối. Cả Mác
Na-ma-ra đã giấu nhẹm, không cho Quốc hội biết về các cuộc đánh phá mà Mỹ đã
tiến hành”, Dan nói.
Còn chuyện TT Nixon từ chức sau vụ bê bối Watergate thực ra cũng không
phải do cơ chế của nền dân chủ Mỹ tự động phanh phui ra. Khi cảnh sát
bắt giữ những người đột nhập vào văn phòng của Đảng Dân chủ tại khách sạn
Watergate, FBI đã lần ra manh mối: chính là người của Tổng thống. Nhưng các kết
quả điều tra đã bị Nhà Trắng ỉm đi, chỉ khi Mark Felt với mật danh“Deep
Throat”, vốn hy vọng sẽ được thay thế Hoover nắm FBI sau khi Hoover
chết, nhưng đã thất vọng khi Nixon chỉ định Gray, nên đã đưa tin cho tờ
Washington Post công bố. Quốc hội Mỹ lúc đó mới lập ủy ban điều tra và trước
nguy cơ bị Quốc hội phế truất, Nixon mới tuyên bố từ chức.
Nói hơi sâu chuyện nước Mỹ để thấy, để nhân dân thực sự làm chủ không phải là
dễ!
***
Tóm lại Hiến pháp chính là đạo luật gốc đưa ra nhằm bảo đảm quyền làm chủ của
nhân dân. Nhưng vì nhân dân đông quá, trình độ quá khác nhau nên mới sinh ra “dân
chủ đại diện”, trền nền đó lại chọn ra “đại diện của đại diện” để
thành lập Nhà nước điều hành công việc của đất nước. Để điều hành lại cần phải
có quyền, nên cũng lại phải có điều luật để chống lạm quyền. Bên cạnh đó xã hội
cũng phải có luật để ngăn chặn mọi người phạm tội. Tất cả những cái đó là Hiến
pháp, là luật pháp.
Như đã nói chúng ta có đầy đủ Lập pháp, Hành pháp, Tư pháp, cạnh đó còn có sự
lãnh đạo của Đảng bao trùm, lẽ ra kỷ cương phép nước phải tốt hơn các nước
không có Đảng lãnh đạo. Có lẽ bởi trình độ chính trị cũng như trình độ về Kinh
tế, Khoa học công nghệ v.v… ở ta còn yếu. Những điều luật chung của chúng ta
quá tốt nhưng không cụ thể. Chúng ta chưa luật hóa cụ thể quyền cũng như chưa
luật hóa cụ thể sự chịu trách nhiệm.
Chính vì vậy, có nhiều vụ việc trầm trọng, nhưng lỗi là lỗi của tập thể, là lỗi
của cả hệ thống. Cũng chính vì vậy đã nảy sinh mầm mống của độc tài, của lợi
ích nhóm, của maphia (vụ Năm Cam). Vì vậy theo tôi, ngoài sự vận dụng cơ chế
kiểm soát quyền lực theo cơ chế “tam quyền phân lập” một cách phù hợp
trong thể chế Đảng lãnh đạo toàn diện, cần phân chia và kiểm soát quyền
lực theo nguyên lý cân bằng âm dương của triết cổ phương Đông và của cấu
tạo vật chất: Cần tăng quyền cho phía ít lực, ngược lại cần tăng lực cho
phía ít quyền. “Lực” ở đây là sức mạnh (như quân đội chẳng
hạn) và là tiền. Nếu “lực” mà có quyền tuyệt đối sẽ thao túng được tất
cả. Còn quyền là quyền chất vấn, quyền giám sát, quyền truy tố.
Để kết lại, nói chung, một nước đông dân và không thuần nhất như nước ta để xây
dựng được một xã hội dân chủ hoàn hảo là khó. Đến như nước Mỹ mà mấy ông “lật
pháp” hay mang ra làm mẫu cũng còn khuya mới được như đã phân tích ở trên.
Nước Mỹ cũng chưa giải quyết được cái nghịch lý này: tại sao người ta mất quá
nhiều tiền và công sức để bầu ra ông tổng thống để rồi ông ta lại đưa ra những
quyết định làm hại chính đất nước mình, để rồi dân lại phải đi biểu tình, thậm
chí còn tự thiêu, như việc phản đối cuộc chiến với Việt Nam chẳng hạn. Tại sao
bà Clinton khi
lên làm ngoại trưởng cũng lại nói: “Thế giới nên thở phào vì thời ông Bush
đã qua rồi”?
TPHCM
12-3-2013
ĐÔNG LA
