TRẦN NHÃ THỤY - NHỮNG KHÚC QUANH TRONG CÕI NGƯỜI TA

Trần Nhã Thụy là một nhà văn trẻ đang làm ở báo Tuổi trẻ. Hồi mới gặp Thụy còn là một sinh viên Văn. Sinh viên văn lại có ước mơ văn chương, ở TPHCM, thì tất phải đến báo VN TPHCM. Bây giờ không biết thế nào chứ hồi ấy báo này rất tấp nập. Anh Hoài Anh là người siêu văn nghệ, người công cộng, ai yêu mến tri thức và có tấm lòng thì đều chơi được với anh. Yêu tri thức vì anh là một “bách khoa toàn thư”, có tấm lòng vì anh sống một mình, ở lại luôn báo, không biết cả đi xe đạp, anh cần đi đâu thì chở anh đi. Vì thế có lẽ tôi là người chở anh nhiều nhất, vì có điều kiện nên cũng bia bọt với anh nhiều nhất. Thụy cũng đến báo Văn nghệ, gặp và quý anh Hoài Anh vì thế thân tôi luôn. Tôi kém anh Hoài Anh gần 20 tuổi, Thụy lại kém tôi khoảng như thế, nên Thụy ít nhiều có tính ông cụ non, thân được với người lớn hơn mình nhiều tuổi tức là biết coi trọng sự từng trải, những gì cao sâu. Bài viết của Thụy về tập sách của tôi cũng đã thể hiện rõ cái phẩm chất đó:  NHỮNG KHÚC QUANH TRONG CÕI NGƯỜI TA Đọc “Những khúc quanh cuộc đời” (ĐÔNG LA, tập truyện ngắn, nxb Trẻ, 1997) TRẦN NHÃ THỤY      “Mỗi lần về thăm quê, tôi có cảm  giác như phải đi tìm quê trên quê hương của mình”. Mở đầu tập sách, Đông La đã viết như thế. Tìm quê trên quê, một ý tưởng thật lạ.        DANH SÁCH ĐẶT MUA CUỐN BÓNG TỐI CỦA ÁNH SÁNG *Xin quý vị đặt mua sách theo email: donglasg@gmail.com. Cám ơn quý vị rất nhiều! *le tuan naut1224@yahoo.com: Chào chú Đông La, Cháu đã đọc blog của chú được mấy tháng và cảm thấy rất thích cách chú đặt vấn đề và cách lý giải của chú. Cho cháu mua 1 cuốn Bóng tối của ánh sáng của chủ. Địa chỉ của cháu: Lê Anh Tiến K26/2 Hòang Hoa Thám, Đà Nẵng Cho cháu xin thông tin tài khoản của chú để cháu gởi tiền sách cho chú. Cám ơn chú và chúc chú mạnh khỏe. *Dieu Nguyen Thi Quang Dieu pho.dieu@yahoo.com.vn . *kimyen phung kimyenphung48@gmail.com … (Xem tiếp) Tập sách gồm có 9 truyện ngắn, tôi đều có vinh hạnh được đọc trước, chúng đều là những truyện chỉ đọc một lần là có thể để lại trong lòng người ta những ấn tượng khó quên.      Những “khúc quanh cuộc đời” hay là những nỗi trớ trêu, những khổ đau, những hệ lụy... trong hành trình  kiếm tìm tình yêu và hạnh phúc? Đông La đã tiếp cận được những tầng sâu nhất của tâm trạng con người tại những  khoảnh khắc éo le nhất. “Những gì thuộc về con người, đối với tôi đều không xa lạ” (M. Gorki?). Tôi biết, những trang viết ấy phần lớn là bóng dáng của chính cuộc đời anh, một cuộc đời không ít sóng gió. Chính nó đã để lại trong anh những thao thức, những suy nghiệm: “Có những giá trị mà thời gian, thiên tai, chiến tranh, không thể tàn phá nổi. Nhưng sự thờ ơ và lãng quên của chính con người thì có thể” (Tìm quê); “Quê tôi cũng có mấy ông làm to. Nghe nói tỉnh đã định sửa đường mấy lần  để các cụ về thăm quê cho đàng hoàng, nhưng cứ chuẩn bị khởi công thì các cụ lại chết!” (Những khúc quanh cuộc đời); “Hình như Tạo hoá không cho không ai cái gì? Phải chăng mỗi sự thành đạt, mỗi sự thất bại trong cuộc đời đều có một sự trả giá, một sự đền bù của hôm qua, hôm nay và ngày mai ?” (Luật bù trừ)... Còn có thể tìm thấy rất nhiều những đoạn văn có tính khái quát cao, giàu chất triết lý như thế trong văn chương của Đông La. Nhưng văn chương của anh không chỉ cao đạo mà còn thấm đẫm tình cảm: “Tôi lững thững đi trên con đường nghĩa địa xung quanh là mênh mông mộ, thành phố của cõi âm. Tôi nhìn những vũng nước lấp xấp mà thấy như những vũng nước mắt, nước mắt của hàng vạn, hàng vạn người đã tới đây khóc vĩnh biệt những người thân, biết bao đời đã đọng lại” (Họa vô đơn chí); “Trái tim yếu đuối của tôi giội thình thịch không ngơi trong lồng ngực chật hẹp” (My little teacher).      Con người trong truyện của anh là con người có nghị lực, có sức mạnh trí tuệ, biết chấp nhận hoàn cảnh, bởi đã là đường đời làm sao chỉ có bằng phẳng, nên đã biết dựa vào cái thiện để chống lại cái ác, lấy tài năng chống lại cái ngu dốt...và, biết nắm lấy vận hội để  chiến thắng hoàn cảnh: “Tôi đã đổi đời... do sự đổi mới của nhà nước đã mở ra cho tất cả mọi người những cơ hội để tìm đến sự thành đạt...”(Những khúc quanh cuộc đời).      Truyện “Những khúc quanh cuộc đời”, một tự truyện, vừa đăng báo đã được chọn đọc ngay trên Đài Tiếng nói VN. Nó như một truyện của nhiều truyện, dung lượng ý tưởng rất lớn, các ý tưởng được cài đặt như một dĩa vi tính. Tôi đã thực sự tràn ngập một cảm xúc rợn ngợp như từng có khi đọc truyện của G.G.Marquez, trước những dòng chữ đau đớn của anh khi viết về cái chết của cha mình : “Ông đã uống một loại thuốc với một liều thật chắc chắn, và chắc  ăn hơn, ông còn treo mình trên cành bồ kết cạnh ao bèo nhà tôi. Ông đã sáng tạo ra hai cái chết cho một cuộc đời, mà Tạo hóa theo luật, chỉ ban cho mỗi người có một”; “Tôi đã gặp lại cha khi người đã bị dìm sâu dưới một khoảnh đất nghĩa địa ngập ngụa bùn nước”; “Đêm đêm tôi không ngủ được. Trong ngôi nhà cổ hoang vu, mênh mông, giăng kín những dải vải trắng, từng đàn dơi bay phần phật phần phật và tiếng con mèo rền rĩ khóc”...      Truyện “Lễ tưởng niệm”, anh viết từ hơn chục năm trước, anh cho biết là truyện  thứ ba của anh, khi đến nhờ một nhà văn nổi tiếng là thông minh góp ý, từng được ông nhận xét: “Một đời người viết may ra mới kiếm được vài cốt truyện như truyện này” (Nguyễn Khải-ĐL ghi chú). Đó là một câu chuyện về một người vì ham quyền chức, chỉ mong người khác chết, nên đã mừng quá mà sốt sắng chuẩn bị làm đám ma cho một  người không chịu chết!      Tôi thấy truyện dễ thương nhất là truyện My little teacher .Nó cũng rất lạ lùng. Anh đã mô tả một tình yêu diễn tiến trong mơ.Văn chương thật mềm mại: “Chúng tôi thanh thản đi trên mặt đất râm mát, được phủ dầy một thảm cỏ mật sạch bong, không vương một hạt bụi.Đến một khoảnh đất bằng phẳng, thoáng đãng, em kéo tôi ngồi xuống. Tôi ngả mình xuống mặt cỏ rồi gối đầu vào lòng em, cái gối êm hơn bất kỳ loại gối nào có trên cõi đời này. Tôi chợt hiểu, đó chính là hạnh phúc lớn lao nhất mà cuộc đời của mỗi con người có thể đạt được. Tôi ngợp đi trong ánh mắt mênh mông của em, ngây ngất trong cái hương vị của tình yêu được pha trộn một cách thần diệu với hương vị của đất trời, với tiếng nhạc thánh thót, réo rắt của thiên  nhiên nguyên thủy”. Nhưng trong cuộc đời có mấy ai mà đạt được hạnh phúc trọn vẹn: “Hoạt động bất kham của trái tim đã khiến con người ta theo đuổi biết bao điều phù du, nhưng nó lại chính là một phần  của cuộc sống”.      Chín truyện trong tập sách Đông La đã viết bằng những phong cách khác nhau. Những truyện: Tìm quê, Dấu tích còn lại, Họa vô đơn chí, My little teacher, anh viết rất thoải mái như từ một tứ thơ, có độ lỏng lẻo cao, theo kiểu viết cứ như không. Trái lại, Lễ tưởng niệm, Luật bù trừ lại có kết cấu rất chặt, là những lát cắt của cuộc sống, với cốt truyện rất rõ nét. Còn trong Những khúc quanh cuộc đời, Hoa mua tím, anh đã dẫn dắt truyện ngắn theo kiểu làm sao cái bình thường xảy ra một cách không bình thường, cái không bình thường xảy ra một cách bình thường, nên sự việc trong hai truyện cứ tưởng thế nọ thì lại sọ thế kia rồi thế kia lại quay về thế nọ...      Đông La có ưu thế về một trí tuệ sung mãn, bởi anh từng là một cán bộ ở viện nghiên cứu khoa học, từng có công trình được giải thưởng; anh cũng có ưu thế về môt cuộc đời từng trải với những thăng trầm. Anh thực sự là người nhập cuộc, và vì thế trong nhiều truyện anh vừa là tác giả vừa là nhân vật.      Trong Dấu tích còn lại, anh viết: “Thân xác con người rồi sẽ thành bụi đất”, nhưng “tình cảm trong lòng người ta thì không bao giờ thành bụi đất được”. Có phải, anh đã coi văn chương chính là văn bản tình cảm trong lòng người ta ấy, nên từ một người làm khoa học tự nhiên, anh đã trở thành một nghệ sĩ  sáng tạo? Bình Thạnh 5-1997 (Báo Văn Nghệ TPHCM số 295, 19-6-1997)