NHÁP Phần III: TÍNH BẤT LƯƠNG VÀ TRÌNH ĐỘ YẾU KÉM CỦA NGUYỄN ĐĂNG ĐIỆP KHI ĐẠO VĂN
Trước hết tôi rất vui khi nhận được email: “Kính gửi Nhà phê bình Đông La. Bài báo mới trên tờ Chính sách phát triển đã chia sẻ ý kiến của người giữ trọng trách trong hội đồng, và có nhắc đến tiếng nói của ông trong vụ việc này. Kính gửi ông link: https://phapluatchinhsach.vn/viec-dao-van-cua-nguyen-dang...”.
Tôi vô link coi thấy cần đính chính chút đoạn này: “Nhà văn Đông La, tên thật là Nguyễn Văn Hùng, một cựu chiến binh đã tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975, từng được trao nhiều giải thưởng, tặng thưởng về lí luận phê bình văn học cũng đã chính thức nêu kiến nghị thu hồi Giải thưởng Nhà nước đối với tác giả Nguyễn Đăng Điệp”. Việc tố cáo mang tính pháp lý nên nhân thân người tố cáo như sự chính danh, trình độ, sự từng trải là những yếu tố quan trọng, nên tôi đã tự giới thiệu về mình, nhưng không phải tôi viết mình: “từng được trao nhiều giải thưởng, tặng thưởng về lí luận phê bình văn học”, mà tôi viết: “từng được 5 lần giải thưởng, tặng thưởng về sáng tạo KHKT, sáng tác thơ và lý luận phê bình”. Cụ thể về văn chương, tôi được Giải thưởng cuộc thi Thơ của Hội Nhà Văn TPHCM 1986, do chính Nhà thơ Chế Lan Viên, hàng Tổ Sư của Văn học đương đại VN, “phát hiện” và đề nghị trao giải; 1997, tôi được tặng thưởng Lý luận Phê bình của Tạp chí Văn nghệ Quân đội; 1998, tôi được tặng thưởng Thơ cũng của Tạp chí; 2013, tôi được Giải thưởng về Lý luận Phê bình của Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật VN.
Còn hôm nay tôi sẽ chỉ ra tính bất lương của Nguyễn Đăng Điệp với các mánh khoé đạo văn, và tìm cách móc nối mang tính băng nhóm để chối tội.
Có nhiều tác giả đã viết bài hoặc comment trên các báo điện tử và trang cá nhân tố cáo Nguyễn Đăng Điệp đạo văn, trong đó Nhà Lý luận Phê bình Nguyễn Văn Lưu (với nickname Giang Chu), Hội viên Hội Nhà Văn Việt Nam, nguyên Giám đốc Nhà Xuất bản Văn học, đã viết về Nguyễn Đăng Điệp: “Trong giới vănc chương người ta biết cả chỉ không thèm chấp trò ăn cắp vặt. Từ Luận án sửa sang lai in thành công trình, tác phẩm thôi thì cho qua, mới cầm bút nhập vào làng văn cũng nên thể tất. Nhưng đưa vào Giải thưởng Nhà nước thì không thể được. Đã ăn gian lại còn đòi gì nữa”. Nguyễn Văn Lưu chính là người lớp đầu tiên phê phán cái luận văn của cô Nhã Thuyên mà Nguyễn Đăng Điệp cho điểm 10 và ông đã bị Phạm Xuân Nguyên trong nhóm ủng hộ Nhã Thuyên gọi là “phê bình chỉ điểm”, tức Phạm Xuân Nguyên đã có thái độ thù địch nên coi thể chế của nước ta như của bọn xâm lược, nên coi anh Nguyễn Văn Lưu như mật thám “chỉ điểm”.
Tôi mới thấy chỉ có một trang báo điện tử của Hội Nhà Văn Việt Nam (https://vanvn.vn/) 12-11-2022, đăng bài của Minh Quang bênh vực Nguyễn Đăng Điệp trong chuyện đạo văn.
Tôi còn nhớ, Nguyễn Quang Thiều, đương kim Chủ tịch Hội Nhà Văn Việt Nam, hồi 2012, đã móc với Nguyễn Đăng Điệp tổ chức cuộc hội thảo về thơ của chính mình ở Viện Văn học Việt Nam, nơi Điệp là viện trưởng. Thiều cũng đã kỳ công bay vào tận Sài Gòn, trực tiếp mời tôi viết bài tham dự, và vì tình riêng, tôi đã sai, đúng là “bút sa gà chết”, khi viết một chiều ca ngợi thơ Nguyễn Quang Thiều. Bây giờ, phải chăng đã có sự móc nối ngược lại của Điệp với Thiều để trang báo điện tử của Hội Nhà Văn đăng bài bênh vực Điệp, và chặn những comment bất lợi cho Điệp, một hành động Thiều trả ơn Điệp 10 năm về trước? Tôi nghi vậy bởi nhớ lại, khi tôi phê phán chuyện cho Luận văn Nhã Thuyên điểm 10, trong một lần gặp tôi trực tiếp, Thiều đã bảo tôi: “Thôi, ông tha cho em nó”. “Em nó” ở đây chính là Nguyễn Đăng Điệp.
Cụ thể, Minh Quang, trong bài bênh vực Nguyễn Đăng Điệp nói trên, đã cho “nhiều nhận xét” của Hoàng Thanh trên báo https://phapluatchinhsach.vn/ “Có nhiều chỗ chưa chính xác, thiếu thỏa đáng và mang tính quy chụp”. Với lý lẽ “Việc giải thích các khái niệm đều có những mô hình chung để làm rõ nội hàm”, và “Có thể coi ba khái niệm chủng tộc, môi trường, thời điểm trong lý thuyết của H. Taine như là những khái niệm/ tri thức “nền””, Minh Quang cho rằng: “Diễn giải của Nguyễn Đăng Điệp giống Đỗ Lai Thúy hay Đỗ Lai Thúy tương tự với các nhà nghiên cứu văn học khác thì không thể coi là đạo văn”.
Tôi (Đông La) cho rằng, việc sử dụng tri thức nền như một tiền đề cho một công trình sáng tạo của một tác giả thì đúng là không phải đạo văn, còn chỉ giới thuyết như Nguyễn Đăng Điệp mà lại copy gần như nguyên văn của Đỗ Lai Thuý thì đích thị là đạo văn. Tính chất đạo văn của Nguyễn Đăng Điệp còn thể hiện rõ hơn khi copy những đặc điểm riêng biệt của văn phong người khác, tệ hơn là copy cả những cái chưa chính xác, cái sai. Theo Hoàng Thanh, Đỗ Lai Thuý, trong cuốn “Phê bình văn học - con vật lưỡng thê ấy”ở trang 127- 128, viết: “Taine “khái quát những độc lực chung cho mọi sự sinh thành văn hóa nghệ thuật ở ba sức mạnh khởi nguyên: chủng tộc, môi trường và thời điểm. Chủng tộc ở đây là khí chất bẩm sinh của một cá nhân hay cả một tộc người, một quốc gia dân tộc… Khái niệm môi trường của ông còn bao hàm cả những nhân tố lịch sử và xã hội: môi sinh, giáo dục, gia đình, nghề nghiệp và hiện trạng xã hội… Thời điểm ở Taine, đó là “trình độ lịch sử của văn hóa và truyền thống”. Còn Nguyễn Đăng Điệp, trong cuốn “Một số vấn đề văn học Việt Nam hiện đại” ở trang 157, viết: “Trong tư tưởng của Taine, có ba vấn đề đặc biệt khi nghiên cứu văn học là chủng tộc, môi trường, thời điểm. Chủng tộc là khí chất bẩm sinh của một cá nhân, tộc người. Môi trường ở đây được hiểu là môi trường văn hóa, lịch sử, giáo dục. Thời điểm ở đây là trình độ lịch sử văn hóa truyền thống”.
Theo tôi, viết “Chủng tộc là khí chất bẩm sinh” như Đỗ Lai Thuý là chưa chính xác. Có thể do ông đã dịch sai, hoặc ông dịch đúng nhưng chính Taine đã định nghĩa chủng tộc chưa chính xác, bởi Chủng tộc là khái niệm dùng để phân loại con người theo đặc tính di truyền, còn khí chất hoặc tính khí chỉ đặc điểm thuộc tính cách của mỗi con người. Như vậy, Nguyễn Đăng Điệp không chỉ đạo văn của Đỗ Lai Thuý mà còn vì dốt đã đạo cả cái chưa chính xác y như một con vẹt.
Văn Huy, 13/11/22, trên https://phapluatchinhsach.vn/, chỉ ra cuốn Một số vấn đề văn học Việt Nam hiện đại của Nguyễn Đăng Điệp đạo văn cũng của Đỗ Lai Thúy trong cuốn “Nhìn lại văn học Việt Nam thế kỉ XX”: “Tư tưởng, trí thức trong bài viết của Đỗ Lai Thúy bị Nguyễn Đăng Điệp cóp nhặt, xào xáo”; “Có thể nhìn thấy rõ, Nguyễn Đăng Điệp đã trí trá trong việc viết sách, sử dụng toàn bộ tri thức, ý tưởng của người khác”.
Đặc biệt, Văn Huy cho biết Nguyễn Đăng Điệp, cũng trong cuốn “Một số vấn đề văn học Việt Nam hiện đại”, đã “hoát cốt đoạt thai”, “giấu đầu hở đuôi”, khi “lấy tri thức từ bài viết (Những dấu hiệu của chủ nghĩa Hậu hiện đại trong văn học Việt Nam qua sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp và Phạm Thị Hoài) của Lã Nguyên để viết mục khuynh hướng mang phong cách (hậu) hiện đại của tiểu thuyết Việt Nam từ 1986 đến nay”. Trường hợp này, Nguyễn Đăng Điệp cũng lại dốt, cũng lại như con vẹt đạo luôn cả những cái chưa chính xác của Lã Nguyên viết về “Những dấu hiệu của chủ nghĩa Hậu hiện đại” của văn Nguyễn Huy Thiệp.
Để chứng minh, tôi xin trình bầy kỹ chút về lý thuyết Hậu Hiện đại. Barry Lewis đã chỉ ra những nét đặc trưng thi pháp hậu hiện đại là: phá vỡ trật tự thời gian, hòa lẫn lịch sử và giả tưởng; Sự nhại phỏng (pastiche); Phá vỡ cấu trúc, đập nát bốn yếu tố của tiểu thuyết là cốt chuyện, nhân vật, cảnh trí và đề tài; Tính hỗn độn, đem yếu tố ngẫu nhiên vào tác phẩm, cắt rời những câu văn trong một số văn bản, xáo trộn, rồi xếp theo thứ tự ngẫu nhiên; Sự hoang tưởng (paranoia), luôn có một "niềm kinh hãi rằng có ai đó đang vẽ kiểu cho cuộc sống của mình”; Vicious circles: chỉ cái đặc tính “đi tắt”, khi ranh giới giữa cái nội tại của văn bản và thế giới ngoại tại bị xóa nhòa, khi tác giả bước vào trong văn bản và những nhân vật lịch sử có thật xuất hiện trong những tác phẩm hư cấu. Các nhà phê bình cho rằng, tất cả những sự khác thường đó của bút pháp hậu hiện đại là do trong sự rạn nứt của xã hội tư bản, chúng chính là biểu hiện, theo Lyotard: “Hiện nay chúng ta đang ở trong một hình thức mới của bệnh thần kinh phân liệt".
Như vậy, văn Nguyễn Huy Thiệp không có chút gì cái “dấu hiệu” của thi pháp hậu hiện đại cả. Nếu chỉ ra văn Việt có tính Hậu hiện đại thì chính là thơ, mà Inrasara đã dẫn ra trong bài viết mang tính cổ suý, của nhóm Mở Miệng và một số người khác. Còn trong văn Nguyễn Huy Thiệp nếu cho có “chủ nghĩa” thì chính là cách viết tự nhiên chủ nghĩa, cái thứ chủ nghĩa tục tĩu, mất lịch sự, vô văn hoá. Thiệp viết ngôn ngữ của một bà cụ nông dân: “Các cụ toàn chim to!”, của một thôn nữ trẻ: “Có mấy tay thanh niên bên Duệ Đông đứng sau chúng tôi. Một tay dí chim vào đít cái Lược” (truyện Những bài học nông thôn); chồng bảo vợ: “Cô ngủ với ai thì nhớ đòi tiền, không có tiền thì lấy thóc hay lấy lợn vịt thế vào chứ đừng ngủ không” (truyện Thương nhớ đồng quê). Chưa hết, Nguyễn Huy Thiệp còn theo những cái “chủ nghĩa” bất nhân, phi luân. Trong truyện ngắn “Tướng về hưu” có chi tiết cho việc BS phụ sản mang xác thai nhi về nấu cho chó, cho lợn ăn là “chẳng quan trọng gì”; tả những gương mặt nông dân: “Chẳng có khuôn mặt nào đáng là mặt người. Mặt nào trông cũng thú vật, đầy nhục cảm, không đểu cáng, dối trá thì cũng nhăn nhúm đau khổ”; tả một người đàn ông: “Lão già bị liệt, hai chân teo lại, lông chân như lông lợn”, “Tôi rùng mình vì trông thấy khuôn mặt ông ta: mặt đen và tái như da ở bìu dái, lông mày rậm, răng vẩu mà vàng như răng chó”; viết về phụ nữ: “Đàn bà không có thơ đâu… Thơ phải cao cả. Mỗi tháng các bà hành kinh một lần thì cao cả gì”; về chuyện loạn luân, chuyện bố chồng bắc ghế nhìn trộm cô con dâu tắm, Nguyễn Huy Thiệp biện minh: “Đàn ông chẳng nên xấu hổ vì có con b.”.
Nguyễn Đăng Điệp đạo văn của Lã Nguyên cho văn của Nguyễn Huy Thiệp có “những dấu hiệu” của Chủ nghĩa Hậu hiện đại không phải với ý phê phán mà ở chỗ này, chỗ khác luôn cho văn của Nguyễn Huy Thiệp là “thành tựu nổi bật của đổi mới”. Điều này cũng thể hiện sự dốt nát của Nguyễn Đăng Điệp khi không hiểu bản chất triết học của Chủ nghĩa Hậu Hiện đại. Theo Lyotard, “chúng ta đang sống trong thời hậu hiện đại, thời mà tất cả những lý thuyết có từ thời Ánh sáng đều đã bị đổ vỡ”. Theo ông, tinh thần hậu hiện đại sinh ra là để “chống lại sự độc tài của các chủ thuyết” mà ông gọi là các siêu văn bản (métarécit)”.
Như vậy, theo tinh thần HHĐ, Triết học Mác mà thể chế VN lấy làm nền tảng tư tưởng cũng thuộc “siêu văn bản ” và “đã bị đổ vỡ”. Vậy Đảng viên ĐCS Nguyễn Đăng Điệp ca ngợi Hậu Hiện đại thì cần xin ra Đảng và càng không nên đưa tác phẩm dự xét Giải thưởng Nhà nước của một nhà nước do ĐCS lãnh đạo.
***
Còn rất nhiều chứng cớ đạo văn của Nguyễn Đăng Điệp nữa mà nếu tôi phân tích kỹ sẽ thành cả cuốn sách. Chỉ những điều tôi viết trên đây và những thông tin đã được đăng trên mạng internet đã quá dư thừa tiêu chuẩn để chứng tỏ Nguyễn Đăng Điệp không xứng đáng được trao Giải thưởng Nhà nước, vì tư cách đạo đức, vì trình độ yếu kém, vì những quan điểm về chính trị tư tưởng và văn chương sai trái, và vì đạo văn, một sự đạo văn có kế hoạch, có phương pháp, thể hiện bản chất lưu manh ở những mánh khoé ranh ma.
16-11-2022
ĐÔNG LA
