ĐÔNG LA
VÀI NÉT CƠ DUYÊN VỚI NHÀ THƠ NGUYỄN NGỌC THU VÀ CHÙM THƠ KHÓC VỢ CỦA ANH
Trong các bài viết thỉnh thoảng tôi có nhắc tới anh Nguyễn Ngọc Thu. Anh là người cùng làng Đông La, hơn tôi 9 tuổi, từng làm phụ trách thiếu nhi ở quê anh trai tôi chứ không phải tôi. Năm 1976, tôi vào học khoa Hoá Đại học Tổng hợp TPHCM, anh học Lịch sử Đảng ở khoa Chính trị, gặp anh anh bảo: “Mày cũng vào học đại học rồi cơ à?” Chúng tôi ở cùng ký túc xá Ngô Gia Tự và có lẽ chính anh là người đầu tiên khiến tôi chú ý đến văn chương. Lớp các anh thi khối C có môn văn nên hầu hết mọi người đều có tơ tưởng đến văn chương, hàng ngày tôi sang phòng anh chơi đều thấy họ bàn luận về văn chương. Tôi học hoá với họ như ngoại đạo nhưng bản tính hay tranh luận lại “chõ mõm” vào: “Các ông toàn thích những cái “đéo” hay!”. Anh bảo: “Mày thì biết gì!” Tự ái nổi lên, có lẽ vì thế mà năm 1978 tôi làm bài thơ đầu tiên “Tình yêu và biển” ở ký túc xá. Đúng là cơ duyên sắp đặt, năm 1981 ra trường đi làm tôi lại buộc phải chú ý đến văn chương vì ở cùng khu tập thể với anh Thái Thăng Long nên gặp nhiều nhà văn nhà thơ. Nhưng rồi phải đến 9-1982, tôi gặp cô Anh Thơ thì chính bà mới là người mở cánh cửa và gần như đẩy tôi vào con đường văn chương. Và ngay lập tức tôi đã viết luôn một lèo những tác phẩm hoàn chỉnh, thơ, truyện ngắn, phê bình, được đăng báo, đọc trên đài, khiến chính cô cũng phải ngạc nhiên.
Quay lại chuyện anh Thu, hai anh em cùng làng, học cùng trường, lại cùng có duyên nợ với văn chương, nên cả thời trai trẻ và trung niên, tôi với anh gần như luôn cùng nhau “trên từng cây số”. Nhờ Chế Lan Viên tôi thành nhà văn ngay từ 1986 và anh lại thành một độc giả thường xuyên đọc tác phẩm của tôi ngay khi chúng còn là bản thảo. Rồi có chuyện thật buồn, vợ anh bị ung thư não. Tôi đã đi các nhà sách, và tại cửa hàng trên đường Nguyễn Văn Cừ đối diện trường tôi học, tôi đã mua một cuốn sách nói về chuyện nhịn ăn và ăn chay chống ung thư để đưa cho vợ chồng anh tham khảo. Và đó cũng chính là thời điểm tôi bắt đầu chú ý tìm hiểu về bệnh ung thư. Tiếc là vợ chồng anh không quan tâm lắm đến cuốn sách vì “đã có bác sĩ” nên chị đã mất sau đó. Năm 2005, thằng con trai tôi đã đi đưa ma chị xong là về sang Mỹ du học đến nay.
Còn anh Thu, nỗi đau mất vợ đã khiến anh bật ra thơ. Tôi thì cứ nghĩ anh là một người yêu văn thôi, chỉ là một độc giả, nên không biết rằng thực ra anh vẫn luôn âm thầm sáng tác thơ ca. Với con mắt nhà phê bình tôi rất bất ngờ khi thấy chùm thơ anh viết về vợ quá hay. Loại thơ này người ta không thể sáng tác được mà chữ nghĩa chỉ được kết tinh từ đời sống, nó hay, nó độc đáo cũng là vì như thế:
Mấy tháng chỉ nằm không nói được
Vợ chồng hiểu nhau qua bàn tay
Đến khi “bàn tay không còn nói”
Ta còn trong ngực tiếng tim thay
Khi anh “khoe” tiếp thì tôi thấy thơ anh như viên ngọc còn chút sần sùi, sửa đi là hoàn toàn có thể xuất bản được. Như anh viết:
Cả một bầy thú dữ
Giành giật nhau con mồi
Ăn được cùng với chúng
Chỉ là giống thú thôi
Tôi bảo: “Cả bầy thú đang ăn, mình cũng ra ăn thì là thú đúng rồi, còn gì để nói nữa? Em biết ý anh chỉ bọn tham nhũng, anh phải thay chữ “Cả” bằng chữ “Như” thì mới diễn tả đúng được ý của anh”:
Như một bầy thú dữ
Giành giật nhau con mồi
Ăn được cùng với chúng
Chỉ là giống thú thôi
Thế là tôi đã sửa chữa chút xíu, biên tập, viết lời giới thiệu, giới thiệu chỗ xuất bản và cuối cùng tập “Biển đời” của anh đã chào đời. Tiếp theo, vì anh “máu” văn chương hơn tôi nhiều nên còn in tiếp mấy tập nữa, và rồi lúc gặp lại tôi ở Sài Gòn sau Giải Phóng, chắc chắn anh không thể ngờ rằng “thằng bé con” là tôi lại có ngày đứng tên giới thiệu anh vào Hội Nhà Văn TPHCM!
Hôm nay cuối tuần, tôi giới thiệu chùm thơ viết về tình cảm vợ chồng rất hay của nhà thơ Nguyễn Ngọc Thu, tuy anh không nổi tiếng nhưng tôi tin chắc rằng, chùm thơ này hay hơn rất nhiều thơ của các ông, các bà và của những đứa rất nổi tiếng, còn được giải thưởng văn chương tùm lum nữa!
14-3-2020
ĐÔNG LA
THƠ NGUYỄN NGỌC THU
Tứ tuyệt cho em
1
Chiều chủ nhật tuần nào cũng vậy
Bố con anh lên viếng mộ em
Muốn thăm em cho vơi nỗi nhớ
Nào hay nỗi nhớ cứ đầy thêm
2
Hai ba đưa ông Táo lên Trời
Tết xong ông lại trở về thôi
Nếu gặp vợ tôi trên Thượng giới
Hãy giúp vợ tôi trở lại đời
3
Mấy tháng chỉ nằm không nói được
Vợ chồng hiểu nhau qua bàn tay
Đến khi “bàn tay không còn nói”
Ta còn trong ngực tiếng tim thay
4
Ngày cưới em đeo dây chuyền giả
Giờ có nhiều vàng thật cho em
Về cát bụi em không cần gì cả
Chắt chiu giành dụm để cho con!
3
Mình đã sống vì nhau tất cả
Tất cả có gì đã cho nhau
Hiện thân mình còn đàn con trẻ
Chúng nó là mình lẫn trong nhau.
Tết Ất Dậu 2005
