ĐÔNG LA
VỚI GS TRẦN ĐÌNH SỬ
Người thông thái là người có thể thấy
được những cái tầm thường của những người vĩ đại và thấy được cái vĩ đại của
người tầm thường. Không biết tôi có thông thái không nhưng tôi đã chỉ ra những
cái sai về vật lý của chính những nhà vật lý “nổi tiếng thế giới” như Trịnh
Xuân Thuận, Phạm Xuân Yêm, mà tôi tin là “có cho ăn kẹo” họ cũng không cãi được.
Còn Ngô Bảo Châu cũng được cả thế giới ca ngợi nhưng tôi đã chỉ ra những cái
sai của chàng “Trâu giỏi toán”. Ngược lại cả dư luận hùa theo Thu Uyên cho cô
Hoà là lừa đảo, tôi đã phản bác tất và
chỉ ra cô có những khả năng mà cả sử sách loài người cũng chưa thấy ghi,
dù thực tế cô chỉ là một người như tôi hay đùa là “bà bán cá”! Vừa rồi tôi viết
vài bài có những người không hiểu tôi “giận dỗi” chứ không phải “giận” cô Hoà
nên đã nhảy vào comment khích tôi nghĩ sai về cô. Tôi đã xoá hết.
Còn “nhà khoa học” Đoàn Hương, một người tự tin kiêu hãnh như thế chắc
chắn sẽ “dội ngược” khi đọc cái bài của tôi mới viết vừa rồi. Trong bài đó
tôi có viết có người cỡ bậc thầy Đoàn Hương đã thừa nhận đọc tôi có chỗ cũng “mù
tịt”, nghe như tôi “chém gió”, nhưng bài dưới đây sẽ chứnng tỏ điều đó là sự thật,
nên hôm nay tôi đăng lại.
6-12-2017
ĐÔNG LA
|
Trong cái việc viết lách, tôi có những mối
quan hệ tinh khiết, bởi chúng được nảy sinh trên những giá trị cao quý của văn
chương, hoàn toàn không vương một chút “bụi trần”. Chúng vượt qua ranh giới của
tuổi tác, địa vị và danh tiếng. Như với nhà thơ Chế Lan Viên, tôi thật bất ngờ khi
ông, sau khi đọc những bài thơ đầu tay của tôi đã bảo “được giải đấy”, chưa
hết ông còn lập cập vào buồng bê ra một chồng bản thảo khoe cách làm thơ của
ông với tôi. Nghĩa là ông đã coi tôi như một người bạn, dù ông là một tên tuổi
lừng danh và hơn tôi đến 35 tuổi! Một sự bất ngờ khác là Nguyễn Quang Thiều khi
chủ trì làm tờ Văn nghệ Trẻ, một lần đã gọi điện báo: “Ông Trần Đình Sử
thích cái bài ông viết về Siêu thực đấy”. Tôi bất ngờ vì hồi ấy Trần Đình Sử
đã là Giáo sư, Trưởng khoa ở ĐHSP HN, là nhà phê bình lý luận hàng đầu, còn tôi
mới chỉ là “cây viết trẻ”, nhất là trong lĩnh vực phê bình.
Sau đó, một lần ra Hà Nội, với sự sắp xếp
của bạn bè, tôi đã gặp ông, còn cùng nhau bia bọt ở một quán ngoài trời nào đó
mà tôi không rành ngoài HN nên không nhớ. Một người bạn cũng một lần chở tôi đến
tận nhà thăm ông, tôi thấy trên tường, ông treo bức tranh chữ 忍 (NHẪN). Ông giải thích, chữ Tàu là
chữ tượng hình nên chữ NHẪN chính là bộ đao đè trên chữ TÂM. Tôi cũng hiểu, đơn
giản là vì hồi phổ thông tôi có học tiếng Tàu; năm lớp 9 trong một cuộc thi,
tôi còn đoạt giải “kiện tướng nhớ từ” của trường cấp III Thanh Miện nữa. Tôi
cũng nhớ cô giáo bảo tên cô là Đức, là: Chim chích mà đậu cành tre/ Thập
trên tứ dưới nhất đè chữ tâm: 德”.
Một lần vào TP HCM công tác, ở một khách sạn
gần Trần Hưng Đạo, Trần Đình Sử đã gọi tôi đến uống cà phê, ông bảo: “Tôi có
mấy chục học trò là tiến sĩ nhưng không ai viết bằng anh”.
Từ khi có internet, bài vở được đăng dễ
dàng hơn, không hạn chế giấy tờ nên ý tưởng cũng được trình bầy kỹ càng hơn, vì
thế tôi đã viết và được đăng khá nhiều trên Talawas, Vanchuongviet, phiên bản
cũ của trang web Hội Nhà văn VN... Đến khi có blog thì muốn viết gì thì viết. Một
lần nữa tôi lại ngạc nhiên về Trần Đình Sử vì ông có đọc các bài của tôi trên mạng.
Với lớp người tuổi như ông có rất ít người đọc mạng, không thèm biết internet
là gì. Trần Đình Sử không vậy, ông đọc và còn sưu tập các bài tôi viết. Một lần
ông gọi điện nói để lạc đâu mất cái bài tôi viết về Đỗ Hoàng Diệu nên ông bảo
tôi gởi cho ông. Ông nói các bài phê bình lý luận của tôi rất có giá trị sao
không gởi báo viết để cho nhiều người cần đọc được đọc, mà lại chỉ đăng trên mạng?
Tôi bảo trước khi đăng trên mạng tôi từng gởi tất cả cho báo Văn nghệ, nhưng chỉ
được đăng vài lần thôi (Bài về Lê Đạt và Nguyễn Khải) nên sau này không gởi nữa.
Dường như giới hạn của báo giấy và cả tầm của biên tập viên nữa là quá chật hẹp
so với tư duy của tôi. Rất may là có blog nên nhiều bài của tôi đã đến được với
bạn đọc. Trước đây khi uống cà phê chỗ Trần Hưng Đạo, ông bảo có mấy chục học
trò là tiến sĩ nhưng không ai bằng tôi, thì lần này ông nói toạc ra là: “Tôi
rất khâm phục anh”. Có thể nhiều người cho là tôi xạo, có điều Trần Đình Sử
không chỉ “lời nói gió bay” mà ông còn không chỉ một lần viết thư nói
lên tình cảm của mình dành cho tôi. Tuy là thư riêng nhưng nói về văn chương, tức
là về cái chung, nên tôi có thể công bố được:
Tran Dinh Su <dinhsutran@yahoo.com>
(6/6/09) to me:
“Thân gửi anh Đông La,
Tôi rất vui mừng vì sau bao chuyện bất
công mà anh vẫn viết và đăng trên báo mạng. Đọc anh tôi thấy thái độ làm việc
nghiêm túc, có tinh thần phê phán khoa học, không hùa theo cảm tính. Mong anh
khoẻ và viết được nhiều bài hay. Sự thành công sẽ đánh bạt những định kiến, phe
phái tầm thường. Rất thân ái”.
Tran Dinh Su
<dinhsutran@yahoo.com> 8/22/09 to me
“Thân gửi anh Đông La,
Tôi đã đọc nhiều bài của anh và rất có cảm
tình về một lối làm việc nghiêm túc, phân tích sắc sảo, có chủ kiến. Tôi cũng
thích một số bài phản biện của anh về phương diện khoa học tự nhiên, đó là lĩnh
vực mà tôi mù tịt.
Về một số nhà văn, nhà thơ thích dùng tri
thức khoa học tự nhiên, là vùng sở đoản của họ để lập luận, theo tôi nên có
cách ứng xử hợp lí, hợp tình. Một mặt có thể dọn vườn để các vị ấy tự thấy cái
nhầm của mình mà tự sửa, bạn đọc cũng nhìn thấy mà cảnh gíác, không tin theo
cái nhầm ấy…
Tôi rất quý mến Đông La, yêu bài viết
của Đông La, chỉ muốn đóng góp một ý kiến nhỏ, mong được lắng nghe như bạn bè đồng
nghiệp. Rất thân mến. Trần Đình Sử”.
Một người viết, có gì mừng hơn khi có một
mối quan hệ và nhận được những lá thư như thế. Vì thế cái tên Trần Đình Sử
trong tôi luôn là một niềm vui, một sự ấm áp!
Trong mối quan hệ này thực ra ông là người
chủ động. Nếu là một kẻ kiêu ngạo tầm thường, tôi sẽ đắc chí mà coi thường người
khác, nhưng thực lòng tôi luôn kính trọng ông. Bởi chỉ có một tư duy khoa học,
một sự thông thái, người ta mới có thể nhìn xuyên qua được lớp vỏ bọc hư danh
mà người đời thêu dệt nên, để nhận ra khả năng đích thực của người khác cũng
như bản chất đích thực của các vấn đề.
Vậy mà gần đây tôi rất ngạc nhiên khi Trần
Đình Sử, một người tôi luôn quý trọng, với bức tranh chữ (NHẪN) được treo trang
trọng trên tường nhà, tôi tưởng ông sẽ có cái nhìn minh triết về cuộc đời, để
có thể hiểu sâu sắc về lịch sử của đất nước này, hiểu hạn chế của dân tộc này,
hiểu được những giá trị quý giá mà chúng ta đang có được bằng một cách đầy nhọc
nhằn; ánh sáng của tư duy ông có thể nhìn xa, xuyên qua được những tăm tối vây
quanh mình; nhưng không, ông lại có tên trong danh sách 72 người mà tôi gọi là
những người đòi “lật Pháp” (thay Hiến Pháp); ông bênh vực Phương Uyên; và gần
đây nhất, ông cũng bênh vực Nhã Thuyên!
Phương Uyên là cô sinh viên rải truyền đơn
chống phá, sử dụng cờ của VNCH, một chế độ mà Tổng thống là Nguyễn Văn Thiệu
thì tuyên bố: “Mỹ còn viện trợ thì chúng tôi còn chống Cộng”; còn Phó TT
là Nguyễn Cao Kỳ thì thú nhận là “bù nhìn”, là “con rối”; Phương
Uyên còn trương khẩu hiệu: “Đảng Cộng Sản chết đi” viết bằng máu (lợn?);
còn mưu đồ đặt bom tượng đài Bác Hồ; v.v… Vậy một người như GS Trần Đình Sử sao
lại bênh vực những hành động phạm pháp đó?
Còn Nhã Thuyên? Ông cho phê phán Nhã
Thuyên là do không hiểu chuyện trung tâm, ngoại biên; là sự
xung đột về khung tri thức và thế hệ; là giới hạn việc nghiên
cứu khoa học; là phê bình kiểm dịch v.v… Nhưng thực tế
không ai phê phán Nhã Thuyên như vậy. Không ai phê phán Nhã Thuyên nghiên cứu
thơ Mở miệng. Mà sự phê phán chính là phê phán những nhận thức sai trái của Nhã
Thuyên nói chung và quan điểm sai trái về văn chương nói riêng qua luận văn
nghiên cứu thơ Mở miệng. Vấn đề của Nhã Thuyên không chỉ sai lầm về học thuật
mà còn liên quan đến lịch sử, đến lãnh tụ, đến chính trị tư tưởng, đến văn hóa
nghệ thuật, đến đạo đức và thuần phong mỹ tục. Trong văn chương có chuyện dơ bẩn,
tục tĩu, vì cuộc sống có như vậy, nhưng nó hoàn toàn khác với chuyện nhóm Mở miệng
cho dơ bẩn, tục tĩu là thi pháp, là chuẩn giá trị. Vậy mà Nhã Thuyên ca ngợi: “Những
thi phẩm này (đúng là phải gọi bằng từ “thi phẩm”) đều sạch, đẹp và giàu năng
lượng cảm xúc”! Ngoài hành động kích động có tính chất phạm pháp của những
kẻ nổi loạn, nhóm Mở miệng còn sử dụng tùy tiện hình ảnh các bậc thần thánh. Đó
là hành động báng bổ của kẻ lưu manh, vô văn hóa, xúc phạm nghiêm trọng tín ngưỡng
giáo dân. Vậy mà Nhã Thuyên viết: “Hiếm có bài thơ nào sử dụng những chữ vốn
bị cho là cấm kỵ tài tình và hấp dẫn đến thế, thẳng băng ngang hàng, không kêu
gọi lật đổ, mà bản thân nó đầy sức mạnh lật đổ”
Tôi đã viết: “lỗi này không chỉ là lỗi
của Nhã Thuyên và những người liên quan mà còn là lỗi của Trường ĐH Sư Phạm HN
và của cả Bộ Giáo dục. Giáo hội Thiên Chúa giáo và Giáo hội Phật giáo cần phải
kiện những kẻ phạm pháp và kiện Trường Đại học Sư phạm đã gieo mầm và dung túng
một công trình phản giáo dục đến thế!”
26-8-2013
ĐÔNG LA
