RANH GIỚI GIỮA PHẢN BIỆN VÀ PHẢN BỘI NHÂN XEM PHIM LẰN RANH
Phim “Lằn ranh” vẫn đang chiếu trên VTV1, chưa hết, nhưng ta có thể thấy nội dung chính là phản ánh một thực tế đang nóng, chuyện tinh gọn bộ máy chính quyền, cụ thể trong phim là chuyện sáp nhập và lựa chọn Giám đốc Sở Tài chính mới. Đan xen với công tác cán bộ là vụ án đánh bạc trên mạng.
Theo bình luận của bạn Minh Nhật tôi đã xem lại Phim “Sinh tử” thấy Phim “Lằn ranh” đang chiếu như kéo dài của Phim “Sinh tử”, thậm chí nhân vật chủ chốt Bí thư Tỉnh cùng do Trọng Trinh đóng. Nội dung Phim “Sinh tử” xuất phát từ vụ án sập mỏ đá làm chết nhiều người, xuất hiện một dây cán bộ đảng viên từ Thủ trưởng Cơ quan Điều tra Tỉnh, Viện phó Viện Kiểm sát Tỉnh, đến bố con ông Chủ tịch Tỉnh, vì những lợi ích phi pháp đã bao che, giải thoát cho tội phạm. Bộ phim cũng phản ánh thực tế những con người ranh ma, những thủ đoạn luồn lách để thăng quan, tiến chức, hoặc bọn dựa hơi quyền lực làm giầu bất chính.
Như vậy Phạm Ngọc Tiến đã viết về những sai trái, tệ nạn của xã hội, những chuyện một thời trước đây cho là “nhạy cảm”, rất dễ bị cho là nói xấu, chống chế độ, tác phẩm hoặc bị cắt xén, hoặc không được xuất bản. Nhưng rồi đến thời “đổi mới văn chương”, tuy có nhiều nhố nhăng, nhưng có mặt tốt là những tác phẩm mang tính phản biện được công nhận, tôi cũng đã viết và được đăng một số truyện ngắn theo tinh thần này. Theo tôi, những tác giả viết tác phẩm mang tinh thần phản biện chân chính rất quan trọng như các bác sĩ chữa bệnh cho xã hội, những tác giả viết tác phẩm phản biện chính là những nhà văn đổi mới đích thực, chứ không phải bọn cơ hội, đổi mới lộn ngược văn chương, không phải phản biện mà là phản bội. Vậy phản biện khác phản bội như thế nào?
***
Tác phẩm phản biện viết như hiện thực cuộc sống, có xấu, có tốt, viết về cái xấu để độc giả nhận ra cái xấu, hướng về cái tốt, về tổng thể như xã hội VN thì cái tốt phải nhiều hơn, phải thắng cái xấu thì nước ta mới ổn định và phát triển được như hôm nay. Còn phản bội khác phản biện là viết toàn cái xấu, kể cả phóng đại, xuyên tạc, cơ hội, đón gió, trở cờ, viết lật sử, chống lại sự chính nghĩa của hai cuộc kháng chiến, chống lại nền tảng tư tưởng của chế độ.
Dương Thu Hương có thể là thí dụ tiêu biểu nhất, từng viết “Thiên đường mù”, “Bên kia bờ ảo vọng”, “Đỉnh cao chói lọi”, v.v… Đặc biệt 2006 tại Mỹ, bà ta từng nói một câu lừng “ranh”: “Tôi theo chân đoàn quân chiến thắng vào tiếp quản TP. Sài Gòn, tôi đã ngồi xuống vỉa hè ôm mặt khóc như cha chết vì nhận ra rằng kẻ thắng trận man rợ hơn người thua”. Nhưng theo Báo CA TPHCM: “Nếu Hương đã “giác ngộ” với phương Tây sớm như vậy, tại sao sau đó lại viết hàng loạt truyện ngắn, kịch bản phim chửi bới chế độ cũ, mà truyện “Thợ làm móng tay” là một ví dụ? Trong Đại Hội Nhà văn Việt Nam lần IV năm 1989… Bài tham luận của Hương viết: “Chúng ta tự hào rất nhiều về Đảng, Người đã tổ chức nên thắng lợi Cách mạng Tháng 8; Người đã lãnh đạo nhân dân ta qua cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và Đế quốc Mỹ một cách oanh liệt. Kỳ tích của những cuộc chiến tranh ấy có sức mạnh khích lệ các dân tộc bị áp bức trên toàn cầu. Vì thế nhân dân biết ơn Đảng là lẽ phải...”
Trong truyện ngắn LOÀI HOA BIẾN SẮC viết 6 - 1975, DTH đã viết về Sài Gòn: “Tôi nhìn ra ngoài: thành phố chất ngất ánh đèn, có một cái gì tự tan vỡ ra nơi đó. Một lớp giấy trên chiếc rọ làm hình nhân bị xé rách. Một lớp váng dầu ngũ sắc bị khuấy tan trên mặt nước tù”. Như vậy nghĩa là gì? Nghĩa là nhà văn DTH khi viết truyện ngắn này 1975 và Nhà văn DTH phát biểu trong đại hội Hội Nhà Văn 1989 đã vả vào mồm nhà văn DTH khi phát ngôn 2006 tại Mỹ!
Tiếp bước Dương Thu Hương, xuất sắc nhất là bộ ba Nguyễn Huy Thiệp, Bảo Ninh và Nguyễn Quang Thiều. Thiệp viết Truyện ngắn “Phẩm tiết” ca ngợi Nguyễn Ánh, bôi đen Vua Quang Trung, sang Thụy Điển tuyên bố nôn mửa vào cuộc Kháng chiến, viết “Tướng về hưu” cho Xã hội VN sự thực dụng đã chiến thắng nhân nghĩa, đạo lý, ông tướng về hưu không có đất sống trong chính ngôi nhà mình. Bảo Ninh viết “Nỗi buồn chiến tranh” bôi đen đội quân anh hùng, cho cuộc kháng chiến giành lại nền độc lập ở ta là “nỗi buồn”, trả lời phỏng vấn cho đó là “nội chiến”. Thiều từng ca ngợi Thiệp là “nhà văn tìm đạo cho dân”, ca ngợi Bảo Ninh viết “Nỗi buồn chiến tranh” chạm vào mẫu số chung nhân loại, còn bản thân Thiều làm thơ xuyên tạc có hệ thống, từng viết “Cố hương mê mẩn và lạc đường/ Trong những cánh rừng đầy quỷ”; Phụ nữ Việt mang thai không sinh ra con trẻ mà sinh ra bọc trứng ung; ở VN người mù mới không bị lạc đường, người phụ nữ câm mới sinh được đứa con biết nói sự thực, trong guồng máy thể chế, cán bộ đảng viên giả trang trong khuôn mặt mình; v.v…
***
Với bộ phim “Lằn ranh”, công tác tinh gọn được Bí thư Tỉnh, ông Sơn (Trọng Trinh đóng), giao cho Phó Bí thư Thường trực là ông Sách (Trung Anh đóng) trách nhiệm chính, chỉ đạo và triển khai trong hoạt động thực tiễn và đề xuất chiến lược, nhưng vẫn theo nguyên tắc ông Sơn là người chịu trách nhiệm cuối cùng. Phim chưa hết, nhưng Phó Bí thư Sách, một người được giao toàn quyền thực thi công tác cán bộ như vậy nhưng đã có thái độ và những hành động chưa chuẩn khi nói với Triển (Mạnh Trường đóng), Chánh Văn phòng Ủy ban, rút lui khỏi cuộc đua tranh chức Giám đốc Sở mới và ủng hộ Phó Giám đốc Sở Xây dựng Khắc (Tiến Lộc đóng), một người tham quyền và sai phạm khi bao che cho đàn em phạm tội đánh bạc, thân thiết với Phó Chủ tịch Tập đoàn Trinh Tam là Thiệu, một kẻ liên minh liên kết với trùm tội phạm Viên (Doãn Quốc Đam đóng).
Như vậy, Phim “Lằn ranh” tiếp tục phản ánh vấn nạn nhức nhối về công tác cán bộ yếu kém ở ta. Tiếc là thực tế còn tệ hơn phim. Ngay như ở TPHCM, có ekip lãnh đạo gần như sai phạm hết, có hình ảnh đáng nhớ là ông Lê Thanh Hải từng rưng rưng, xúc động, khóc khi ôm Võ Văn Thưởng, tiễn một đàn em được mình ưu ái, tín nhiệm ra Trung ương, đã nói: “'Em là người con ưu tú, tiêu biểu của Đảng bộ và nhân dân thành phố. Thành phố rất tự hào về em” (https://thanhnien.vn/ong-le-thanh-hai-bat-khoc-khi-noi-ve...). Không ai có thể ngờ rằng có ngày cả hai thầy trò trên đều sai phạm, bị kỷ luật.
***
Công tác nhân sự ảnh hưởng sống còn với mỗi quốc gia, nhưng không chỉ ở VN mà trên toàn thế giới, theo dọc bước đi của lịch sử, “công tác cán bộ” luôn có chuyện tệ hại, từng lựa chọn ra những nhân vật nắm quyền lực để rồi họ gây ra những đại họa cho nhân loại.
Chính nước Đức đã chọn Hít-le làm lãnh đạo để rồi gây ra Đại chiến Thế chiến II giết chết hàng trăm triệu người, cuối cùng Hít- le thất bại, tự sát, nước Đức bị Đồng Minh bắt làm tù binh, như chiến lợi phẩm bị xẻ làm đôi. Trên fb, Phan Việt Hùng mới cho biết một thông tin quý, buổi chiều 19/9/1978, tại nhà ga của thành phố Mineralnye Vody, ở phía nam tỉnh Stavropol, Chủ tịch KGB Yury Andropov, sau cũng là TBT, đã giới thiệu Gorbachev với TBT Brezhnev. Như vậy, Goocbachov đã được sự tín nhiệm của 2 TBT tiền nhiệm để tiến đến chức TBT, để rồi với những sai lầm, đã làm LX tan vỡ. Nước Mỹ cũng từng bầu ra mấy đời tổng thống đưa nước Mỹ vào chuyện thay thế Pháp duy trì sự xâm lăng VN, thực hiện Chiến lược chống CNCS theo Thuyết Domino để rồi thua đau, cay đắng thừa nhận sai lầm khủng khiếp. Mới đây Pháp mới bắt cựu TT Nicolas Sarkozy đi tù; Hàn Quốc bắt cựu tổng thống Yoon Suk-yeol đi tù; Thái Lan từng phế truất chức Thủ tướng vào năm 2006 của ông Thaksin, 29/8/2025 cũng bãi nhiệm nữ Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra, con gái ông Thaksin; v.v…
Như vậy, làm tốt được “công tác cán bộ” quả là không dễ.
22-11-2025
ĐÔNG LA
