ĐÔNG LA
MỘT VIỆC TÔN VINH
DỰA TRÊN SAI LẦM LỚN CỦA
SỰ ĐỔI MỚI NGHIÊN CỨU LỊCH SỬ
Dư
luận đang nóng về một số nội dung trong bộ sách lịch sử mới ra đời theo tinh thần
“đổi mới lịch sử”. Facebooker Nguyễn Hồng Đức (
https://www.facebook.com/duc.nguyenhong)
viết: “Phan Huy Lê và đồng bọn nhiều lần
rắp tâm thay đổi, viết lại lịch sử”. Trang
https://www.facebook.com/hosotochucviettan)
đưa ra một thông tin hôm nay tôi mới biết ông Phan Huy Lê là em trai ông Phan
Huy Quát, thủ tướng VNCH “Đã chết trong
tù năm 1979, sau khi bị bắt vì tội phản loạn, cũng như vượt biên. Phan Huy Lê
thề trả thù cho anh, và giờ hắn đã và đang làm đảo điên lịch sử Việt Nam với việc
xuyên tạc về Lê Văn Tám... và nhiều thứ khác.
Ai đã tư vấn, đề bạt giải thưởng Hồ Chí Minh cao quý
cho kẻ như thế này? “
Vì vậy,
hôm nay tôi đăng lại một số ý đã viết, đã đăng trên báo Văn nghệ TPHCM, về
nguyên cớ để Phan Huy Lê và “các nhà sử học” đổi mới bằng cách lộn ngược lịch sử
VN.
19-8-2017
ĐÔNG LA
Cuộc Hội thảo quốc gia do Hội KHLSVN tổ chức về "Chúa
Nguyễn và vương triều Nguyễn trong lịch sử Việt Nam từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XIX" đã
diễn ra tại Thanh Hóa ngày 18/10/2008 mà một số người cho là “những nhận định
công bằng, khách quan dựa trên sự thật lịch sử”, là “sự đột phá trong nhận
thức về các chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn”. Vậy để hiểu được bản chất vấn
đề cào bằng trên cần phải tìm hiểu tận gốc sự việc, đó chính là cuộc hội thảo
nói trên.
***
Trong lời khai mạc cuộc hội thảo đó, ông GS Phan Huy Lê, Chủ tịch
Hội KHLS VN, cho rằng từng có thái độ phê phán gay gắt Nhà Nguyễn là “có
nguyên do sâu xa”:
Thứ nhất là do “trong bối cảnh chính trị của đất nước thời
bấy giờ”, “thời kỳ cả dân tộc đang tiến hành cuộc chiến tranh vô cùng ác
liệt hoàn thành nhiệm vụ giải phóng đất nước, thống nhất tổ quốc. Trong thời kỳ
đó, độc lập dân tộc và thống nhất quốc gia là mục tiêu cao cả, có ý nghĩa
thiêng liêng của cuộc chiến đấu. Vì vậy khi nhìn lại lịch sử, bất cứ hành động
nào xúc phạm hay đi ngược lại độc lập và thống nhất đều bị phê phán”.
Như vậy theo ông GS, chỉ trong thời chiến tranh “hành động nào
xúc phạm hay đi ngược lại độc lập và thống nhất” mới đáng bị phê phán còn
thời hòa bình thì không. Nói như vậy có khác gì cho việc Trung Quốc xâm lấn biển
đảo của ta trong những ngày hôm nay và nếu những người có trọng trách lại dâng
đất cho Trung Quốc trong những ngày hôm nay sẽ là chuyện bình thường, không bị
phê phán. Hoàn toàn không phải vậy, dù thời chiến hay thời bình thì “hành động
nào xúc phạm hay đi ngược lại độc lập và thống nhất” đều bị phê phán như
nhau cả!
Thứ hai là do “trong cách vận dụng phương pháp luận sử học của
các nhà nghiên cứu”; “Đây là thời kỳ nền sử học hiện đại xây dựng trên hệ
tư tưởng Mácxít đang hình thành và trong vận dụng phương pháp luận của chủ
nghĩa duy vật biện chứng và chủ nhĩa duy vật lịch sử phạm những sai lầm của chủ
nghĩa giáo điều, công thức, máy móc. Theo lý thuyết về hình thái kinh tế xã hội,
thời bấy giờ đang thịnh hình quan điểm cho rằng chế độ phong kiến Việt Nam hình
thành trong thời Bắc thuộc, phát triển đạt đến độ cực thịnh ở thời Lê sơ thế kỷ
XV và bắt đầu suy vong từ thế kỷ XVI, rồi lâm vào tính trạng khủng hoẳng trầm
trọng vào thời cuối Lê và nhà Nguyễn.
Như vậy là thời kỳ các chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn được đặt
vào khung suy vong, khủng hoảng của chế độ phong kiến và trong bối cảnh đó thì
giai cấp phong kiến không còn vai trò tích cực, không còn đại diện cho lợi ích
dân tộc. Áp dụng lý thuyết hình thái kinh tế xã hội và đấu tranh giai cấp một
cách giáo điều đã dẫn đến những hệ quả đưa ra những phân tích và đánh giá lịch
sử thiếu khách quan, không phù hợp với thực tế lịch sử”.
Việc chế độ phong kiến, quân chủ chuyên chế không còn phù hợp với
sự phát triển của thời đại, đã bị thay thế bằng các chế độ dân chủ trên phạm vi
toàn thế giới là hiện thực khách quan, tuân theo đúng quy luật của duy vật biện
chứng, sao ông Phan Huy Lê lại cho các nhà sử học ở ta sai lầm? Việc cuối Nhà
Lê suy vong, thời kỳ các Chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn được đặt vào khung
suy vong cũng đúng với thực tế, sao ông Phan Huy Lê cũng cho là sai do dựa vào
hệ tư tưởng Mác xít? Như vậy ông Phan Huy Lê nói ngược với tiêu chí mà ông luôn
hô hào: “Nhận thức lịch sử một cách khách quan, trung thực, công bằng là
trách nhiệm của giới sử học”.
Sự thực lịch sử là khởi thuỷ các Chúa Nguyễn là một phe đã gây ra
nội chiến, khi Vua Quang Trung qua đời, Chúa Nguyễn Ánh tiêu diệt được triều đại
Tây Sơn, lập ra Vương triều Nguyễn thay thế. Rồi Vương triều Nguyễn đã để mất
nước vào tay Pháp, Vua thì bị bắt đi đầy, tên nước cũng bị xóa, Pháp duy trì
Nhà Nguyễn sau đó chỉ là chế độ bù nhìn, làm tay sai cho Pháp. Sự thực lịch sử
là như thế, đặt Nhà Nguyễn vào khung suy vong sao lại cho là sai lầm do có cách
nhìn theo tư tưởng Mác xít?
Ngoài ý trên, ông Phan Huy Lê cho biết theo tinh thần của Công cuộc
Đổi mới khởi đầu từ năm 1986, năm 1988 Hội Khoa học lịch sử Việt Nam được
tổ chức lại, các cuộc Hội thảo khoa học đã được tổ chức, bên cạnh khẳng định những thành
tựu của nền sử học hiện đại Việt Nam đồng thời nghiêm khắc nêu lên những mặt
yếu kém. Có ba mặt yếu kém, ngoài sự giáo điều do vận dụng các nguyên lý của chủ
nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử nói trên còn có “khuynh
hương "chính trị hóa lịch sử", dùng lịch sử để minh họa một số quan
điểm chính trị, tự hạ thấp tính độc lập, vai trò sáng tạo của khoa học lịch sử
và khuynh hướng "hiện đại hóa lịch sử", trình bày lịch sử quá khứ như
hiện đại, không tôn trọng tính đặc trưng của từng thời kỳ lịch sử”.
Sự “chính trị hóa” lịch sử, khuôn cái nhìn lịch sử theo cái
nhìn của lực lượng nắm quyền phản động, phản tiến bộ, phục vụ cho việc cai trị,
không đúng bản chất của sự thật lịch sử, rõ ràng là sai trái. Nhưng chế độ nước
ta sau triều Nguyễn đến hôm nay là chế độ dân chủ cộng hòa, theo lý tưởng XHCN,
có lẽ nào sự “chính trị hóa”, nhận thức lịch theo cái nhìn biện chứng,
khoa học, khách quan lại sai? Nếu sai có chăng chính nhận thức chính trị sai chứ
“sự chính trị hóa” không sai. Vì vậy ông Phan Huy Lê cho rằng việc tuân
theo phương pháp nhận thức chung là “tự hạ thấp tính độc lập, vai trò sáng tạo
của khoa học lịch sử” là một quan niệm sai. Viết vậy, phải chăng ông
Phan Huy Lê muốn Hội Lịch sử của ông là Hội vô chính phủ?
Thực tế, không riêng ngành sử, nhận thức của tất cả các lĩnh vực
trong xã hội chúng ta trước đây đều từng yếu kém, trong đó có cả nhận thức
chính trị. Chúng ta từng nhận ra sự nhận thức chính trị sai và đã gọi đó là căn
bệnh chủ quan, duy ý chí. Giống như sai lầm của Trung Quốc mà Liên Xô từng diễu
cợt là xây dựng thứ “Chủ nghĩa Cộng sản mặc quần đùi”. Chính vì thế Công
cuộc Đổi mới đã ra đời. Dù còn nhiều yếu kém, thiếu sót, công cuộc đổi mới đã
thành công nên mới đưa nước ta thoát ra khỏi khủng hoảng và phát triển đến ngày
hôm nay. Nhưng đã có những đánh giá sai lầm cho với sự đổi mới như vậy thực chất
ta đã từ bỏ tư tưởng triết học Duy vật biện chứng. Cần phải hiểu cho đúng,
chúng ta chuyển nền kinh tế kế hoạch hóa sang nền kinh tế thị trường định hướng
XHCN thực chất là tuân theo đúng nguyên lý của triết học. Đó là ý cho quan hệ sản
xuất phải phù hợp với lực lượng sản xuất. Nước ta từ một nước phong kiến, nô lệ,
có nền sản xuất tiểu nông, tất không thể thực hiện một quan hệ sản xuất của một
nền đại công nghiệp.
Sự đổi mới tư duy kinh tế nói trên thực chất là đổi mới tư duy
chính trị lãnh đạo kinh tế. Sự nghiên cứu sử học cũng như mọi lĩnh vực khác tất
cũng phải đổi mới theo xu hướng chung đó.
Một trong những sự thay đổi đó là chúng ta đã thay đổi thái độ đối
với những sự sai phạm trong quá khứ. Như trong lĩnh vực văn chương, chúng ta đã
trao giải thưởng cho những người thuộc nhóm Nhân Văn giai phẩm. Nhưng cần phải
hiểu đúng bản chất sự việc. Trong bài viết liên quan đến Trần Dần gần đây, tôi
đã viết ý của GS Hoàng Ngọc Hiến cho việc “Trần Dần đã được truy tặng Giải
thưởng Nhà nước” là một sự chiêu tuyết là không đúng. Vì chiêu tuyết (昭雪) là sự vạch tỏ nỗi oan ra
mà Trần Dần thì không bị oan. Nên coi việc tặng thưởng cho Trần Dần cũng như một
số người khác là sự gạn đục khơi trong và có sự tha thứ. Cũng như theo lý, ứng
xử như thời phong kiến hoặc như nhiều nơi trên thế giới, Bảo Đại khó tránh được
án tử, nhưng Bác Hồ lại trọng dụng ông ta làm cố vấn. Có cách ứng xử nhân đạo
như vậy có lẽ bởi chúng ta thấy được khởi nguồn cho tất cả những sự đúng sai, tốt
xấu đều là do nước ta bị xâm chiếm, dân ta bị quá nhiều đau khổ rồi thì khi cuộc
sống tốt đẹp hơn nên tha thứ.
Một vấn đề rất lớn là sự hòa hợp dân tộc sau ngày thống nhất 30-4
cũng vậy. Chúng ta cần phải tha thứ, cần phải bỏ qua lỗi lầm. Thực tế đã là như
vậy. Ông Nguyễn Cao Kỳ, cựu Phó Tổng thống VNCH, đã được chào đón trở lại Dinh
Thống Nhất. Nhưng cũng cần phải hiểu thay đổi thái độ ứng xử như vậy không có
nghĩa là cào bằng tất cả, thay đổi chuẩn mực của các giá trị và đạo lý. Ông
Nguyên Ngọc từng mắc cái lỗi đó khi được giao trọng trách lãnh đạo Hội Nhà Văn
VN. Ông ta đã kêu gọi và thực hiện sự đổi mới văn chương bằng việc làm bà đỡ và
ca ngợi các tác phẩm lộn ngược các giá trị lịch sử.
Và hôm nay, tôi lại không ngờ rằng ông Phan Huy Lê cùng nhiều người
trong Hội Khoa học Lịch sử VN cũng có lối đổi mới dẫn tới việc cào bằng hoặc lộn
ngược các giá trị như vậy, như việc tôn vinh Nguyễn Ánh ngang với Nguyễn Huệ.
***
Nguyễn Ánh, một người chính sử cho là “cõng rắn cắn gà nhà”;
“rước voi về giày mả tổ” bởi vào cuối năm 1783, để chống lại quân Tây
Sơn, Nguyễn Ánh đã giao cho Bá Đa Lộc (Pigneau de Behaine), một Giám mục người
Pháp, một tờ quốc thư, quốc ấn cùng người con cả là Nguyễn Phúc Cảnh như là con
tin, để vị giám mục này thay mặt mình sang Pháp cầu viện triều đình vua Louis
XVI. Nguyễn Ánh chấp thuận nhường cửa biển Đà Nẵng và quần đảo Côn Lôn cho
Pháp, cho phép người Pháp được quyền tự do buôn bán và kiểm soát thương mại của
người nước ngoài ở Việt Nam, mỗi năm sẽ phải trả dần tiền viện trợ cho Pháp đồng
thời cung cấp lương thực và quân nhu thiết yếu cho Pháp khi Pháp có chiến tranh
với một nước khác ở khu vực Viễn Đông. Sự cầu viện chưa thành, với sự đại bại
trước quân Tây Sơn, Nguyễn Ánh lại đi cầu viện quân Xiêm, dẫn đến họa quân Xiêm
làm đủ điều tàn bạo với dân chúng. Nguyễn Ánh đã bất lực buông xuôi, giao hết
việc lại cho thuộc tướng rồi bỏ ra các đảo.
Như vậy, với sự thực lịch sử khách quan đó, cơ sở khoa học
nào “những
nhà sử học đổi mới” xếp Nguyễn Ánh ngang hàng với Nguyễn Huệ, một vị
anh hùng dân tộc?
Đổi mới nghiên cứu lịch sử không phải là chuyện thay đổi các giá
trị, thay đổi các chuẩn mực của đạo lý, thay đổi bản chất các vấn đề. Mà đổi mới
là cần phải đánh giá lịch sử một cách biện chứng hơn, để tiếp cận bản chất các
sự kiện, tiến gần tới chân lý hơn. Trên quan điểm đó nhiều thái độ đối với các
nhân vật, sự kiện lịch sử cần thay đổi, cần vị tha, nhưng nhận thức bản chất
các vấn đề thì không thể thay đổi. Người ta không thể đổi trắng thay đen, lộn
ngược các giá trị về thiện ác, đạo lý.
Trong bản tổng kết của ông Phan Huy Lê về cuộc Hội thảo về Nhà
Nguyễn ở Thanh Hóa năm 2008 nói trên đã cho rằng cuộc hội thảo đã đi đến một số
nhận thức đạt sự nhất trí cao, trong đó có việc “Các chúa Nguyễn đã có công
mở rộng lãnh thổ về phía nam”.
Không ai có thể phủ nhận công lao các Chúa Nguyễn mở mang bờ cõi về
phương Nam để nước ta có được hình hài như hiện nay. Nhưng cũng phải hiểu việc
này không phải là kết quả của mục đích khai khẩn hoặc chiến tích của Nhà Nguyễn
mà là việc các Chúa Nguyễn khi chạy trốn, xây dựng căn cứ địa để chống quân Tây
Sơn. Khi Pháp xâm lược thì kết quả đó lại rơi vào tay Pháp nghĩa là “của
thiên lại trả địa”! Chính ĐCSVN đã lãnh đạo dân ta đòi lại được.
Còn việc Hội thảo cho Nhà Nguyễn “Tiếp tục thành tựu của phong
trào Tây Sơn đã xóa bỏ tình trạng phân chia Đàng Trong - Đàng Ngoài, đặt cơ sở
cho sự khôi phục nền thống nhất, Nguyễn Ánh và triều Nguyễn đã hoàn thành công
cuộc thống nhất đất nước trên lãnh thổ rộng lớn bao gồm cả Đàng Trong và Đàng
Ngoài” thì theo tôi là hơi buồn cười vì chẳng ai tôn vinh một thế lực đi giết
người ta để mà tiếp tục thành tựu của người ta cả!
Trong bối cảnh Nhà Lê suy tàn, thượng bất chính hạ tắc loạn, nên mới
gây ra cuộc Trịnh, Nguyễn phân tranh, đẩy dân ta vào cảnh nồi da xáo thịt mấy
trăm năm. Trong cảnh loạn ly đó, nếu ai có tài, có lực tất có chuyện thời thế tạo
anh hùng. Người như vậy lại có đức để dân tin theo, ủng hộ, rất dễ đi đến thành
công. Chính Vua Quang Trung Nguyễn Huệ là người như thế. Ông đã dẹp loạn trong
nước, thắng giặc ngoại xâm hai đầu đất nước, khi vua cuối triều Lê chạy trốn
lưu vong, đã lên ngôi vua. Theo thông lệ thời đó, ông đã được Nhà Thanh công nhận
(như sau này quốc tế công nhận), tức việc lên ngôi của Nguyễn Huệ đã hoàn toàn
chính danh, hợp pháp. Vậy Nguyễn Ánh nhân cơ hội Vua Quang Trung bệnh chết đột
ngột, tiêu diệt Nhà Tây Sơn, chính là sự phản nghịch, cướp ngôi, như ngôn ngữ
hiện đại, đó chính là sự đảo chính phi pháp. Vì vậy cho Nguyễn Ánh có công thống
nhất đất nước đúng là chuyện buồn cười!
Theo Nhà văn Bác sĩ Nguyễn Văn Thịnh “người đầu ngành sử học Phan
Huy Lê” còn có chuyện buồn cười khác khi cho rằng: “Nhân vật lịch sử anh
hùng Lê Văn Tám hoàn toàn không có thật”; do “Anh Trần Huy Liệu tự viết
về nhân vật Lê Văn Tám”! Ông nhà văn bác sĩ còn cho biết “ông Lê mất
công lần mò đi “hỏi một số bác sỹ, và họ cho rằng với sức nóng của lửa xăng, một
em bé không thể chạy xa như vậy (50 mét)”. BS Thịnh cho rằng: “Vụ một
thiếu niên đốt kho xăng Thị Nghè vào những ngày đầu Nam bộ kháng chiến là một sự
thật hiển nhiên nhưng nó đã bị người ta nhân danh sử học lấy sự dối trá trùm
lên sự thật!”; “Phải chờ bốn năm sau, khi công luận của Đảng bộ và những
vị lão thành cùng những chiến sỹ từng chiến đấu ở mặt trận Nam Bộ – Sài Gòn tỏ
thái độ công phẫn bất bình … sử gia Lê thòi cái đuôi ra… công bố bài viết với
những luận điệu nửa nạc nửa mỡ, nửa xuề xòa xí xóa, nửa quanh co bịp bợm …: “Lê
Văn Tám không phải là tên của nhân vật lịch sử có thật nhưng phản ánh một sự kiện
lịch sử có thật, một tinh thần hy sinh vì Tổ quốc có thật”!
Quay lại với việc đánh giá Nhà Nguyễn, việc xổ toẹt tất cả cũng là
sai trái. Với cái nhìn biện chứng, ta thấy việc các Chúa Nguyễn gây ra cuộc nội
chiến dù là điều không hay nhưng với bối cảnh lịch sử thời ấy, Chúa Nguyễn
Hoàng không kiếm cớ chạy trốn xuống phương Nam xây dựng lực lượng thì sẽ bị Trịnh
Kiểm giết. Thời phong kiến, nhiều cuộc thay đổi triều đại không ít thì nhiều đều
có những chuyện bất chính, nhưng tốt xấu phân minh, ai làm người nấy chịu, nên
những công trạng cũng như thành tựu của mọi triều đại đều được tôn vinh, lưu
danh thơm trong sử sách. Với Nhà Nguyễn, dù Vua Gia Long dựng lên vương triều
đã trải qua hành trình có nhiều điều bất chính, nhưng đời sau, các vị vua yêu
nước, dũng cảm chống Pháp như Hàm Nghi, Duy Tân vẫn mãi là những tấm gương ngời
sáng.
Còn “nhà sử học” Dương Trung Quốc, người “cố vấn” cho ông
Đặng Phước Thành chọn Nguyễn Ánh thờ ngang với Nguyễn Huệ, thì đã quá quen thuộc
với cư dân mạng với biệt danh “kịch nghị viên”. Tôi cũng đã viết nhiều về
ông này, từng cho ông ta vừa dốt về sử vừa dốt về chính trị khi ông ta cho Hiệp
Định Genève 1954 đã giao miền Nam cho phía VNCH cai quản nên Thủ tướng Phạm Văn
Đồng không có quyền công nhận Hoàng Sa, Trường Sa thuộc Trung Quốc. Mang danh “nhà
sử học” mà ông ta cũng đã “đánh giá cao” cuốn sách lộn ngược lịch sử
là Bên thắng cuộc của Huy Đức!
Theo thông tin của một cán bộ ở Đồng Tháp làm trong ngành Lịch sử
Đảng thuộc Ban Tuyên giáo biết rõ vụ việc: “ông Đặng Phước Thành muốn có được
căn cứ chọn các nhân vật thờ phụng để biến khu thờ tự của ông ta thành khu du lịch
nên đã “nhờ người “câu móc” với Hội Sử học VN mà trực tiếp là tạp chí Xưa &
Nay (Tất nhiên ông Thành phải chi hàng tỷ đồng để “đài thọ” cho Hội đồng lựa chọn
nhân vật)”. Ngày 2-7-2014, Tạp chí Xưa & Nay đã đánh công văn gởi ông Đặng
Phước Thành thông báo việc đã mời “các nhà khoa học” tham gia Hội đồng
tuyển chọn với ông Dương Trung Quốc làm cố vấn, đã chọn ra 125 nhân vật, trong
đó có việc Nguyễn Ánh được đặt ngang với Nguyễn Huệ như đã viết ở trên. Trong
cuốn Sơ lược tiểu sử các nhân vật được chọn đó có đưa tin: “ngày 9-5-2014, Đặng
Tộc Nam Phương Linh Từ vinh dự đón tiếp Đoàn BCH Hội KHLSVN, do nhà sử học
Dương Trunmg Quốc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội làm trưởng đoàn, cùng hơn
40 vị khách quý là những “cây đa, cây đề” trong giới sử học nước nhà đến viếng
thăm”.
Dư luận đang e ngại tình trạng học sinh chán ghét và học dốt môn Sử.
Điều này xem chừng còn là chuyện nhỏ bởi đến chính Hội Khoa học Lịch sử VN mang
danh khoa học mà lại có những quan điểm về lịch sử phản khoa học, luôn kêu gọi
tôn trọng sự thật khách quan lại đi bóp méo, đổi trắng thay đen, biến ý nghĩa
cao quý việc học sử, hiểu sử để tự hào về các anh hùng thuộc các thế hệ thành
ra mất phương hướng, bởi các chuẩn mực về các giá trị bị cào bằng, lộn ngược!
19-8-2015
