ĐÔNG LA
VỀ NHỮNG QUYẾT ĐỊNH NGƯỢC NHAU CỦA TOÀ ÁN TỐI CAO VÀ VIỆN KIỂM SÁT TỐI CAO TRONG VỤ HỒ DUY HẢI
Tôi thường diễu chuyện thiên hạ hay bầy đàn bị bọn xấu dắt mũi thì chính tôi cũng bị dắt mũi khi đưa tin:“Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, sau khi bổ nhiệm Thủ trưởng Cơ quan điều tra, đã có một đoàn công tác về Long An 10 ngày”. Nhưng hôm qua, 21/07/2020, VietNam.net đưa tin: “Trả lời câu hỏi của PV về việc, có thông tin cho rằng, mới đây VKSND Tối cao đã làm việc với Công an tỉnh Long An về vụ án Hồ Duy Hải, một lãnh đạo của Viện KSND Tối cao khẳng định, thông tin này là không chính xác”. Vậy là phải sửa ngay một chút bài vừa đăng, bản thân mình cũng sai thì còn phê phán được ai?
***
Theo ông Hồ Đức Anh, Vụ trưởng Vụ Thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử án hình sự, sau khi vụ án Hồ Duy Hải qua trình tự giám đốc thẩm, VKSND Tối cao đã báo cáo kết quả vụ án với Chủ tịch nước và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tiếp tục khẳng định, quyết định kháng nghị vụ án Hồ Duy Hải của Viện trưởng VKSND Tối cao là đúng.
Nhưng sau phiên giám đốc thẩm xét xử vụ án Hồ Duy Hải, Tòa án Nhân dân Tối cao đã ban hành Quyết định số 05/2020/HS-GĐT ngày 08 tháng 5 năm 2020. Quyết định đã kết luận hầu hết các kháng nghị của Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao là “không đúng”. Quyết định có xác nhận “cơ quan điều tra đúng là có những thiếu sót như Kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao nêu, nhưng căn cứ lời khai nhận tội của Hải, Biên bản khám nghiệm hiện trường, Biên bản khám nghiệm tử thi, lời khai của các nhân chứng và các chứng cứ, tài liệu khác có trong hồ sơ vụ án thì đủ cơ sở khẳng định Hải là người thực hiện hành vi giết chị Hồng và chị Vân. Thiếu sót nêu trên không thay đổi bản chất vụ án nên không cần thiết phải điều tra lại”. Bản quyết định cũng khẳng định: “Quá trình điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm và xét xử phúc thẩm không có việc mớm cung, bức cung, ép cung, nhục hình đối với Hải, không có cơ sở chứng minh Hải ngoại phạm. Nhiều tình tiết thể hiện chỉ người thực hiện hành vi phạm tội mới có thể đưa ra được lời khai phù hợp với hiện trường vụ án, diễn biến sự việc và kết quả giám định”.
***
Theo tôi, việc của Viện Kiểm sát không phải là luật sư, mà cái chính là kiểm sát việc thực thi pháp luật. Viện trưởng Lê Minh Trí cho rằng kháng nghị giám đốc thẩm của mình đã căn cứ vào khoản 2, Điều 371 Bộ luật Tố tụng Hình sự khi việc kết án “có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong điều tra, truy tố, xét xử dẫn đến sai lầm nghiêm trọng trong việc giải quyết vụ án”.
Vậy phải xem quyết định chủ yếu trên của Toà án Tối cao có đúng là “sai lầm nghiêm trọng” như ý ông Trí không? Việc toà án kết án dựa vào lời thú tội giết người một cách tự nguyện của nghi can mà nhiều tình tiết đã được kiểm chứng đúng thì việc kết án đó là đúng hay sai? Giả sử ngay như bản thân ông Lê Minh Trí, rồi các danh nhân lừng danh như Hoàng Quốc Hải, Trần Đăng Khoa, Nguyễn Quang Thiều, không ai giết người cả, không ai bị ép cung, nhục hình cả thì có ai lại tự nguyện ngồi viết tường trình tỉ mỉ chuyện mình giết người xảy ra như thế nào không? Cũng có thể Hải muốn chết vì lý do như trả lời bà Lê Thị Nga là do thua cá độ, nợ tiền, người nhà không cho tiền nữa, nẻo nào cũng thấy “cùng đường”, nhưng ông Lê Minh Trí muốn bác bỏ sự kết án của toà cũng cần phải giải thích được chuyện tại sao Hải lại khai khớp với thực tế?
***
Việc kháng nghị của Viện trưởng Viện Kiểm sát Tối cao về việc làm rõ được các dấu vân tay là của ai đúng là điều mong mỏi của nhiều người muốn biết rõ hơn về vụ án. Là nơi công cộng có thể có nhiều dấu vân tay của người vô can, nhưng dấu vân tay trên vết máu ở cần mở vòi nước ở lavabo thì chắc chắc là của người có mặt ở hiện trường ngay sau vụ giết người xảy ra. Nhưng dấu vân tay trên cần mở vòi nước ướt máu và là vật liệu inox khó in dấu thì liệu có xác định được chi tiết không cũng chưa ai nói cụ thể chi tiết quan trọng này.
Giả sử theo ý Viện Kiểm sát tìm ra được người này là hung thủ thì cũng phải làm rõ chuyện tại sao Hải lại tự nguyện thú tội và những lời thú tội đó tại sao lại khớp với thực tế?
Một điều theo tôi là rất quan trọng khác là kháng nghị của Viện trưởng Viện Kiểm sát về thời gian chết của hai nạn nhân nhất là cần phải làm rõ chi tiết mà trong hồ sơ khám nghiệm hiện trường ghi là trên sàn nhà có “vũng máu đọng chưa khô hoàn toàn”.
Theo khoa học sinh học, khi máu ra khỏi cơ thể, quá trình đông máu được tạo ra bằng việc hoạt hóa các yếu tố nội sinh, thời gian máu đông bình thường là từ 8-12 phút. Thời gian bắt đầu khám nghiệm hiện trường ở Bưu điện cầu Voi ghi trong hồ sơ là 8h10’ ngày 14-1-2008, như vậy chuyện giết người xảy ra để máu chảy không đông hết xa nhất chỉ có thể vào lúc 8h kém 10’ ngày 14-1-2008 mà thôi. Điều này hoàn toàn vô lý vì lúc phát hiện có người chết phải trước 8h kém 10’ rất nhiều. Vậy có thể kết luận chắc chắn là người khám nghiệm hiện trường đã “trông gà hoá cuốc”, hoặc máu chưa đông hết đó không phải là máu mà là nước đọng do nguyên nhân thế nào đó.
Nói chung, việc tái hiện diễn tiến vụ án là chuyện tái hiện quá khứ không bao giờ chính xác hoàn toàn được mà chỉ có thể tái hiện được những nét chính phản ánh bản chất vụ án. Nhà điều tra, rồi quan toà, từ mớ chứng cứ, lời khai hỗn độn, phải cắt bỏ, loại thải những cái vênh váo, chênh lệch, để chọn ra những gì khớp nhau, và chỉ những gì khớp nhau mới tạo dựng được sự thật.
Trong chuyện tôi nghiên cứu vụ “ông Tùng, ông Thệ” trong ngày 30-4-1975 cũng vậy, lời nhân chứng dù là người trong cuộc cũng có chỗ không chính xác. Như chuyện hai xe tăng 843 và 390 đi hai hướng tiến về Dinh Độc lập. Pháo thủ trên xe 390 kể, xe ông và xe 843 đi hai hướng như hình thước thợ, xe 843 từ Hồng Thập Tự tới, xe 390 của ông từ Công Lý lên. Nếu thế thì hai xe phải gặp nhau ở ngã tư góc trái khuôn viên Dinh chứ không thể trước cổng như thực tế. Như vậy, nhà viết sử cũng như nhà điều tra phá án, từ tổng thể dữ liệu, phải chính lại lời nhân chứng cho khớp với thực tế. Thực tế ông pháo thủ trên xe 390 nhầm, xe 843 không phải từ Hồng Thập Tự mà từ Thống Nhất (nay là Lê Duẩn) lên, có vậy mới tới trước cổng và có chuyện húc cổng tiếp theo như thực tế.
Nếu theo kháng nghị của Viện trưởng Viện Kiểm sát mà tìm ra được hung thủ đích thực minh oan được cho Hồ Duy Hải thì đúng là chuyện tôi phải cúi đầu bái phục. Nếu vậy sẽ có rất nhiều chuyện chưa rõ được sáng rõ, cả về chính Hồ Duy Hải. Hải dù không giết người nhưng chắc chắn có liên quan. Còn Viện Kiểm sát lại kết luận kiểu như ông Nguyễn Quang Thiều: “Nếu vụ án Hồ Duy Hải có kết luận cuối cùng: “không tìm ra thủ phạm” thì cũng là điều bình thường. Không chỉ ở VN mà trên thế giới, có không ít những vụ trọng án nhưng không bao giờ tìm ra thủ phạm” thì sẽ có tội nặng với hai cô gái bị giết!
21-7-2020
ĐÔNG LA
