SỰ BẤT LƯƠNG LIÊN QUAN ĐẾN PHIM ĐẤT RỪNG PHƯƠNG NAM
Hôm qua, 23/10/2023, https://tuoitre.vn/ đưa tin: “'Đất rừng phương Nam' thu 100 tỉ đồng vào sáng 23-10, sau gần 10 ngày chiếu”.
Trong làm ăn, có việc làm lương thiện và có ích sẽ có doanh thu cao, ngược lại cũng có những việc làm bất lương và độc hại có doanh thu còn cao hơn gấp bội, như buôn bán ma tuý, làm hàng giả, hàng nhái, v.v… Theo lẽ thường, đạo nhái bất cứ thứ gì đều là hành động bất lương. Phim “Đất rừng phương Nam” không phải buôn ma tuý, không ăn cắp (không “đạo”), nhưng với chiêu trò “Bộ phim lấy cảm hứng từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Đoàn Giỏi và tác phẩm truyền hình nổi tiếng Đất phương Nam, sản xuất năm 1997 của đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn”, những người làm phim thực tế đã trắng trợn nhái những tác phẩm nổi tiếng cũ, tức hiển nhiên là hành động bất lương.
“Thú vị” là ông Cục trưởng Vi Kiến Thành cho biết, ngày 29-9, kết quả 100% thành viên Hội đồng Thẩm định thống nhất kết luận phim không vi phạm Luật Điện ảnh và cho phép bộ phim được phổ biến”. Như vậy, Cục Điện ảnh VN hiện tại cho rằng Luật Điện ảnh VN cho phép người làm phim có hành động bất lương.
Phim “Đất rừng Phương Nam” không chỉ bất lương, nhái những tác phẩm nổi tiếng cũ mà còn độc hại hơn là xuyên tạc lịch sử. Quân Pháp xâm chiếm, hiện diện ở VN là sự thực lịch sử; Nghĩa hoà đoàn và Thiên địa hội cũng là hai bang hội có thực ở Trung Quốc; nên bộ phim cho Nghĩa hoà đoàn và Thiên địa hội có công chống Pháp ở VN là một sự xuyên tạc lịch sử. Về điều này, Cục trưởng Vi Kiến Thành ngụy biện “vì là bộ phim hư cấu”, nghĩa là theo ông ta hư cấu thì được phép bất lương, độc hại và xuyên tạc lịch sử. Cục Điện ảnh đã chấp nhận những người làm phim sửa Thiên Địa hội và Nghĩa Hòa đoàn thành Chính Nghĩa hội và Nam Hòa đoàn, tức đã chấp nhận sửa sự sai trái bằng sự bịa đặt, mà bịa đặt thì cũng là một hành động bất lương.
***
Bài trước tôi có viết trên VietNamNet có đăng bài phỏng vấn hai “danh nhân” Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều và Đạo diễn Khải Hưng bênh vực Phim Đất rừng phương Nam.
Theo ông Chủ tịch HNV VN Nguyễn Quang Thiều: “… nếu chỉ minh họa 100% tác phẩm văn học thì công chúng cần gì xem phim nữa” và “Tôi cho rằng điều quan trọng là phim đảm bảo được tinh thần của tiểu thuyết” thì ý của ông đúng quá. Quả đúng vậy, đã gọi là sáng tác thì bất kỳ loại hình nghệ thuật nào cũng phải sáng tạo, cũng phải độc đáo, mang dấu ấn riêng của tác giả. Nhưng nghệ thuật hiện thực từ ngàn đời và mãi mãi luôn phải dựa trên tiêu chí cơ bản nhất của giá trị là Chân, Thiện, Mỹ. Chân là tái hiện được sự thật, được đặt hàng đầu, và cần phải hiểu tái hiện sự thật khác với copy sự thật. Như vậy, người nghệ sĩ khi tái hiện sự thật có thể tha hồ bay bổng, nhưng vẫn phải giữ được chữ Chân, theo triết học, nghĩa là không làm thay đổi bản chất sự vật, hiện tượng.
Nguyễn Quang Thiều nói như trên nhưng lại bênh vực phim “Đất rừng phương Nam” thì đã tự vả mồm mình, vì bộ phim đã không “đảm bảo được tinh thần của tiểu thuyết”.
“Đất rừng phương Nam” của Đoàn Giỏi tái hiện những ngày Nam Bộ kháng chiến được lấy mốc là ngày 23 tháng 9 năm 1945. Trước đó, khởi thuỷ, tận từ tháng 8 năm 1920, Tôn Đức Thắng đã từ Pháp trở về Việt Nam thành lập các công hội, nông hội ở Sài Gòn và một số tỉnh khác ở Nam Kỳ. Sau năm 1930, từ khi ra đời Đảng Cộng sản Đông Dương đã lãnh đạo Nam kỳ kháng chiến. Trong tác phẩm, Đoàn giỏi viết đích danh những nhà cách mạng như Trần Văn Giàu, Huỳnh Văn Tiếng, v.v… Còn bộ phim của Nguyễn Quang Dũng lùi ngược thời gian về khoảng những năm 1920-1930, “kể công” chống Pháp của Nghĩa Hòa Đoàn và Thiên Địa Hội, mà các “Hội kín” của xã hội đen được hình thành ở Nam bộ có sự góp mặt ở của Thiên Địa Hội, và theo Nhà văn Sơn Nam, Phong trào “du côn Sài Gòn” vào đầu thế kỷ gồm những thành phần, trong đó cũng có Thiên Địa hội. Theo TS Văn học Hà Thanh Vân: “Toàn bộ phim chỉ mang dấu ấn đậm nét của Thiên Địa Hội. Bé An cũng thắp hương bái vào Thiên Địa Hội, học võ theo Thiên Địa Hội, sống theo Thiên Địa Hội. Các đại cảnh toàn là hành động của Thiên Địa Hội. Các nhân vật như anh Tiều (Tiến Luật đóng), Võ Tòng (Mai Tài Phến) và một loạt các nhân vật khác đều là của Thiên Địa Hội, từ giọng nói đến trang phục… Nhân vật người cha của bé An được xây dựng là người cách mạng yêu nước, nhưng rất mờ nhạt với những nhân vật của Thiên Địa Hội. Thậm chí một số người yêu nước, cách mạng là đồng chí của nhân vật Hai Thành (ba bé An) còn tỏ ra nhỏ nhen, kém cỏi so với những nhân vật “anh hùng Thiên Địa Hội”. Vì vậy, Hà Thanh Vân cho rằng nên “đổi tên phim thành “Thiên Địa Hội ở Nam Kỳ”. Còn bạn Tat Dat Hua viết: “Thật nực cười… “Đất rừng phương Nam – bản anh hùng ca” của đồng bào Nam Bộ hay là bản anh hùng ca của Thiên Địa Hội?!”
Như vậy, Phim của Nguyễn Quang Dũng hoàn toàn không theo tinh thần tác phẩm của Đoàn Giỏi.
Còn theo ông NSND Khải Hưng: "Đất rừng phương Nam là phim tập tục, là phim giải trí chứ không phải là phim lịch sử”; “Nhìn ở góc độ phê phán lịch sử thì không sai nhưng nếu áp dụng vào đây thì có nên không? Vì Đất rừng phương Nam không phải là phim lịch sử”. Như vậy, theo Khải Hưng, ngoài “phim lịch sử”, người ta có quyền bịa đặt, xuyên tạc tuỳ tiện những sự kiện, tổ chức, cá nhân liên quan đến Lịch sử VN. Vậy thì tôi cũng có thể sáng tác một truyện ngắn viết một thằng đàn ông ngủ với một con điếm đẻ ra một thằng bé sau này thành Đạo diễn tài danh NSND Khải Hưng. Theo lý của Khải Hưng, tôi viết văn mà, có phải viết tiểu sử Khải Hưng đâu?
***
Lịch sử chính nghĩa là danh dự cao quý của một quốc gia. Hiến pháp, Pháp luật đã có điều khoản xử phạt hành động xúc phạm danh dự công dân, vậy xúc phạm, làm sai trái, làm rối loạn lịch sử thì tội còn nặng hơn, vậy cần phải có những điều luật cụ thể để xử.
Những cuộc tranh luận vô tình đã kích động đám đông tò mò xem phim, kết hợp với mánh làm tiền siêu đẳng, móc nối với trường học bán vé cho học sinh, sinh viên nhân danh học lịch sử qua phim, kết quả theo Tuoitre.vn: “Trong 3 ngày cuối tuần qua (từ 20 đến 22-10), doanh thu Đất rừng phương Nam khởi sắc so với sự sụt giảm ở những ngày trong tuần”.
Như vậy, đám đông càng thích thú, say mê những hàng nhái, của giả, sự xuyên tạc liên quan đến Lịch sử VN thì càng nguy hiểm bởi những nhận thức sai trái đó sẽ góp phần tạo nên nhân cách con người. Những người làm phim và ủng hộ bộ phim thực sự đã phạm tội ác.
24-10-2023
ĐÔNG LA
